ناھايىتى شەپقەتلىك ۋە رەھىمدىل ئاللاھنىڭ ئىسمى بىلەن (باشلايمەن)
سۈرە، ئىسلام بىلەن ئىنسانلار ئارىسىدىكى، بولۇپمۇ پىسخولوگىيىلىك توسالغۇلارنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ، قەلبلەرگە تۇتاشقان يولنى ئېچىشنى بىلدۈرىدىغان « فەتىھ » ئىسمىنى بىرىنچى ئايەتتىن ئالغان.
بۇخارىدا نەقىل قىلىنغان بىر رىۋايەت تۇنجى نەسىلنىڭ بۇ سۈرىنى مەزكۇر ئىسىم بىلەن ئاتىغانلىقىنى كۆرسىتىپ بەرمەكتە. بۇ سۈرىنىڭ بىر ئۇرۇش جەريانىدا ئەمەس، ھۇدەيبىيەدىن ئىبارەت تىنچلىق كېلىشىمىدىن كېيىن نازىل بولغانلىقى نەزەرگە ئېلىنغاندا، « فەتىھ »تىن نېمىنىڭ نەزەردە تۇتۇلغانلىقى تېخىمۇ ئايدىڭلىشىدۇ. بۇ، قۇرئاندا « فەتىھ » ئىسمى بىلەن ئاتالغان بىردىنبىر سۈرە بولۇپ، بۇنداق بىر سۈرىنىڭ تىنچلىق كېلىشىمىدىن كېيىن نازىل بولۇشى ناھايىتى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. بۇ سۈرىگە « فەتىھ » ئىسمىنىڭ قويۇلۇشى ئىسلامدا فەتىھنىڭ مەقسىتىنىڭ زېمىن ئېچىش ئەمەس، ئەكسىچە « يۈرەك ئېچىش » ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.
سۈرە مەدىنىدە نازىل بولغان. ھۇدەيبىييە سۈلھىسىدىن كېيىن مەدىنىگە قايتىش يولىدا نازىل بولغان بولۇپ، بۇ ئەھۋالدا سۈرىنىڭ ھىجرىيە 6 - يىلىنىڭ ئاخىرىدا نازىل بولغانلىقى ئېنىق بولىدۇ.
سۈرىنىڭ نازىل بولۇش مۇھىتىدىكى قىسقىچە دەۋر ئارقا كۆرۈنۈشى مۇنداق:
رەسۇلۇللاھ ۋە باشقا مۇھاجىرلار يىللاردىن بۇيان بارالمىغان ئانا يۇرتىنى بەكمۇ سېغىنغانىدى. رەسۇلۇللاھ بىر كۈنى چۈشىدە ئۆزىنى مەككە يولىدا ئېھرام باغلىغان ۋە يېنىدا قۇربانلىقلىرىنى ئالغان ھالدا كۆرىدۇ ( 27 ). شۇنىڭ بىلەن رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۆمىنلەرنى ئۆمرىگە دەۋەت قىلىدۇ. ئۆزرىخالىق ئېيتقان ئىتتىپاقداش بەدەۋى ( چۆل ئەرەبلىرى ) قەبىلىلەردىن باشقا ( 11 ) 1400 - 1500 كىشى بۇ دەۋەتكە ئاۋاز قوشىدۇ. كارۋان ئەرەپ ئەنئەنىسىدە ئۇرۇش قىلىش ھارام بولغان ئايلاردىن ھىجرى 6 - يىلى زۇلقەئىدەنىڭ بېشىدا ( مىلادى 628، مارت ) يانلىرىغا قىلىچتىن باشقا قورال ئالماي ئېھرام بىلەن يولغا چىقىدۇ.
لېكىن مەككىلىكلەر مۇسۇلمانلارنىڭ بۇ تەلىپىنى رەت قىلىش بىلەن بىرگە ئۇرۇش قىلىش ھارام قىلىنغان ئاي ئەنئەنىسىنى دەپسەندە قىلىپ، خالىد بىن ۋەلىد قوماندانلىقىدا 200 كىشىلىك چەۋەنداز ئەۋەتىدۇ. مەككىگە ئىككى كۈنلۈك مۇساپە قالغاندا بۇ خەۋەر رەسۇلۇللاھقا يېتىپ كېلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن رەسۇلۇللاھ ئۆمرە ھەج كارۋىنىنى تىزلىك بىلەن جىددە - مەككە يولى ئارقىلىق كەبىگە 20 كىلومېتىر يىراقلىقتىكى ھۇدەيبىييەگە ئېلىپ كېلىدۇ. چۈنكى بۇ يەر مۇداپىئە ئۈچۈن مۇۋاپىق ئىدى. رەسۇلۇللاھ ئۇھۇد ئۇرۇشىدىمۇ بۇ تاكتىكىنى ئىشلەتكەن بولۇپ، سان جەھەتتىن ئۆزىدىن ئۈستۈن بولغان دۈشمەن بىلەن مەيدان ئۇرۇشى قىلىشنىڭ ئورنىغا ئارقا تەرىپى پۇختا بولغان جاينى ماكان تۇتۇپ، دۈشمەنگە تەڭ كەلگۈدەك بىر كۈچ بىلەن جەڭ قىلىشنى تاللىغانىدى.
رەسۇلۇللاھ ،ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنى مەككىگە ئەلچىلىككە ئەۋەتىشنى ئويلىغان بولسىمۇ،ئائىلىسى ئەزەلدىن بۇيان ئەلچىلىك ۋەزىپىسى ئۆتەپ كەلگەن ئۆمەر بىن خەتتاب ئۆزىگە بېرىلگەن ۋەزىپە ئۈچۈن ئۆزرىخالىق ئېيتىپ، بۇ ئىشقا ئوسمان بىن ئەفۋاننىڭ تېخىمۇ لايىق ئىكەنلىكىنى ئېيتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن رەسۇلۇللاھ ئوسمان بىن ئەفۋاننى ئەسلى مەقسەتلىرىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن مەككىگە ئەۋەتىدۇ. ئوسمان بىن ئەفۋاننىڭ مەككىدە ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ھەققىدە خەۋەر تارقىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن رەسۇلۇللاھ يېنىدىكى ھەممە كىشىدىن ئەڭ ئاخىرقى بىر تامچە قېنى قالغىچە ئۇرۇش قىلىدىغانلىقى ھەققىدە بەيئەت-ساداقەت ۋەدىنامىسى ئالىدۇ ( 10 ۋە 18 ). كېيىن ھەزرىتى ئوسماننىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ھەققىدىكى خەۋەرنىڭ يالغان ئىكەنلىكى مەلۇم بولىدۇ. مەككىلىكلەر خۇلەيس بىن ئەلقەمنى مۇسۇلمانلارنى مەدىنىگە قايتىپ كېتىشكە قايىل قىلىش ئۈچۈن ئەۋەتىدۇ. بۇ كىشى مۇسۇلمانلارنى ئېھرام ئىچىدە قۇربانلىقلار بىلەن كەلگەنلىكىنى كۆرۈپ، بىر ئېغىز گەپ قىلماستىن قايتىپ كېتىدۇ. بۇ ئارىلىقتا مەككىلىكلەر توختىماستىن ئېغۋاگەرچىلىك قىلىپ تۇرىدۇ. تەخمىنەن 40 كىشىلىك مۇشرىك قوشۇنى كېچىدە مۇسۇلمانلارغا ھۇجۇم قىلماقچى بولغاندا تۇتۇلۇپ قالىدۇ. رەسۇلۇللاھ ئۇلارنى جازالىماي، مەككىلىكلەرگە قايتۇرۇپ بېرىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا يەنە ئوخشاش ۋەقەگە 80 كىشىلىك بىر مۇشرىك قوشۇنى دۇچ كېلىدۇ.
شۇنىڭ بىلەن مەككىلىك مۇشرىكلار چىرايلىق مۇئامىلە قىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ ۋە سۇھەيل بىن ئامر باشچىلىقىدا ئۈچ كىشىلىك بىر ھەيئەت ئەۋەتىدۇ. بۇ ھەيئەت بىلەن ئاللاھ رەسۇلى ئارىسىدا تۆت ماددىلىق تىنچلىق بېتىمى ئىمزالىنىدۇ. كېلىشىمگە ئاساسەن:
1. ئىككى تەرەپ ئارىسىدا 10 يىلغىچە ئۇرۇش بولمايدۇ.
2. سۈلھىدىن كېيىن، مەككىدىن مۆمىنلەر تەرىپىگە ئۆتۈپ كەتكەنلەر مەككىلىكلەرگە قايتۇرۇپ بېرىلىدۇ. مۆمىنلەر ئارىسىدىن مەككە تەرەپكە ئۆتۈپ كەتكەنلەر قايتۇرۇپ بېرىلمەيدۇ.
3. ئەرەب قەبىلىلىرى ئۆزى خالىغان تەرەپ بىلەن ئىتتىپاق تۈزۈش ئىختىيارىغا ئىگە.
4. سۈلھى تۈزۈلگەن يىلى مۇسۇلمانلار ئۆمرە قىلماي قايتىپ كېتىدۇ. ئىككىنجى يىلى مەككىلىكلەر مەككىنى مۇسۇلمانلارغا ئۈچ كۈن تاشلاپ بېرىپ چىقىپ كېتىدۇ، مۇسۇلمانلار مەككىگە كىرىپ ئۆمرە قىلىدۇ.
قارىماققا مەككىلىكلەرنىڭ پايدىسىغا بولغاندەك كۆرۈنگەن بۇ سۈلھى ئەمەلىيەتتە مەدىنە ئىسلام دۆلىتىنىڭ مەككە مۇشرىكلىرى تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنىشى ئىدى. ھەممىدىن مۇھىمى، بۇ سۈلھى بىلەن بارلىققا كېلىدىغان تىنچ مۇھىت ۋەھىينىڭ يۈرەكلەرنى فەتىھ قىلىشى ئۈچۈن زۆرۈر ئىدى. بۇ، ئىنسان بىلەن ئىسلام ئارىسىدىكى ھېسسىي توسالغۇلارنىڭ ئاغدۇرۇپ تاشلىنىشى، يەنى بىر « فەتىھ » ئىدى. بۇ سۈلھىگە « ماقۇل » دېگەن رەسۇلۇللاھ سۆزنىڭ كۈچىنىڭ، كۈچنىڭ سۆزىدىن غالىپ كېلىدىغانلىقىغا ئىشىنەتتى. دېمىسىمۇ، بۇ سۈرە بۇ ھەقىقەتكە « فەتىھ » دەپ ئىسىم قويغان.
بۇ سۈلھى قەلبلەرنىڭ ئالدىغا سېلىنغان تاملارنى ئاغدۇرۇپ تاشلىغانلىقى ئۈچۈن « فەتىھ » دەپ ئاتالغانىدى. رىسالەتنىڭ باشلىنىشىدىن تارتىپ ئۇ ۋاقىتقىچە بولغان 20 يىللىق مەزگىلدە ۋۇجۇدقا چىققان ئىنساننى قولغا كەلتۈرۈش نىسبىتى بۇ سۈلھىدىن كېيىنكى ئىككى يىل ئىچىدە ھەسسىلەپ ئاشتى. بۇ تىنچلىق كېلىشىمى تۈزۈلۈپ ئۈچ ئاي ئۆتكەندىن كېيىن، بۇ رايۇندىكى ئەڭ چوڭ يەھۇدىي قەبىلىسىنىڭ قەلئەسى خەيبەر فەتىھ قىلىندى. رەسۇلۇللاھ دەۋەتكە يول ئېچىش ئۈچۈن « ئۆمرە قىلىش»نى ۋەسىلە قىلغانىدى. ئەسلى نىشان مەككىنىڭ فەتىھ قىلىنىشى ئىدى. لېكىن ئۇنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن شىمالدىكى خەيبەرنى فەتىھ قىلىپ بىخەتەر ھالغا كەلتۈرۈشى كېرەك ئىدى. رەسۇلۇللاھ قىيىن بولغاننى تاللىدى. ئالدى بىلەن تىنچ مۇھىتنى قولغا كەلتۈرۈش، ئاندىن خەيبەر زەپىرى ۋە ئاداققى نىشان بۈيۈك فەتىھ ئىدى. ئىككى يىل ئۆتمەستىن مەككىلىكلەر كېلىشىمنى بۇزدى ۋە مۇشرىكلار قەلئەسى بولغان مەككە فەتىھ قىلىندى. ھەر ئىككىسى مۇبىن، يەنى « روشەن » بىر فەتىھ ئىدى. چۈنكى بۇ فەتىھ قان تۆكۈلمەستىن ۋۇجۇدقا چىقتى. بۇنىڭ يەككە بىر ئىسمى بار ئىدى - يۈرەك فەتھى.
سۈرىنىڭ كىرىشىدە ئوچۇق ئوتتۇرىغا قويۇلغان ھەقىقەت فەتىھنىڭ پەقەت ھەربىي ساھەگە مەھكۇم قىلىپ قويغىلى بولمايدىغان دەرىجىدە كەڭ دائىرىگە ئىگە ئۇقۇم ئىكەنلىكىدۇر. قۇرئان قەلبلەرنىڭ ئەبەدىي ۋە يىگانە ھەقىقەتنىڭ يەنە بىر ئىسمى بولغان ئىسلامغا ئېچىلىش باسقۇچىنى « روشەن فەتىھ » دەپ ئاتىغان. بۇ سۈرە شەكىللەندۈرگەن چۈشەنچە بىلەن قارايدىغان بولساق، ۋەھىي ئاللاھ تەرىپىدىن ئىنسانغا قارىتىلغان فەتىھتۇر. ئىبادەت ئىنساندىن ئاللاھ قا يۈزلەنگەن فەتىھتۇر. جىھاد ئىنساندىن ئىنسانغا يۈزلەنگەن فەتىھتۇر. ئاڭ ئىنساندىن تەبىئەتكە ۋە شەيئىلەرگە يۈزلەنگەن فەتىھتۇر.
سۈرە مۇنداق باشلىنىدۇ:
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا
« (ئى مۇھەممەت!) شۈبھىسىزكى، بىز ساڭا رۇشەن بىر زەپەرنىڭ ئىشىكىنى ئاچتۇق » ( 1 ).
روشەن بىر زەپەر، يەنى فەتھى مۇبىن. مۇبىن سۈپىتى ھەم ئۆزى ئايدىڭ ھەم باشقا نەرسىلەرنى ئايدىڭلاشتۇرغۇچى- روشەنلەشتۈرگۈچى مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. كەلىمىنى ئىككى سۆز تومۇرىدىن تۈرلەپ چىققىلى بولغانلىقتىن ھەم ئۆتۈملۈك ھەم ئۆتۈمسىزدۇر. فەتھى مۇبىن نۇزۇل سەۋەبىدە بايان قىلىنغاندەك روشەن ھالدا ئىنسان ۋە قەلب فەتھىدۇر. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، فەتھى مۇبىن ھەقىقەتنى باشقىلارغا يەتكۈزۈشتىكى توسالغۇلارنى سۈپۈرۈپ تاشلىغانلىقى ئۈچۈن ئىنسان بەخت - سائادىتىنىڭ يەنە بىر ئىسمى بولغان ئىسلامنى ئۇنىڭدىن بىخەۋەر بولغان ئىنسانلارغا چۈشەندۈرۈپ يەتكۈزگەن بىر فەتىھتۇر.
تۆۋەندىكى ئايەتتىكى كۈچ - قۇدرەتنىڭ ئىگىسى فەتىھ قىلىنىشقا لايىق بولغان دىللارنىڭ ئىگىسى ئەمەسمۇ؟
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَإِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
مۆمىنلەرنىڭ ئىمانىغا ئىمان قوشۇلۇشى ئۈچۈن، ئاللاھ ئۇلارنىڭ دىللىرىغا تەمكىنلىك-خاتىرجەملىكنى سالدى. ئاسمانلارنىڭ ۋە زېمىننىڭ (پەرىشتىلەردىن، جىنلاردىن، ھايۋاناتلاردىن ۋە تەبىئەت ھادىسىلىرىدىن بولغان) بارچە قوشۇنلىرى ئاللاھنىڭدۇر، ئاللاھ (ھەممىنى) بىلىپ تۇرغۇچى، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچى زاتتۇر » ( 4 ).
رەسۇلۇللاھنىڭ ۋەزىپىسىنى ئۈچ كەلىمە بىلەن قىسقىچە بايان قىلغان تۆۋەندىكى ئايەتنىڭ تەپسىرى ئۈچۈن بىر جىلد ئەسەر سىزچە يېتەرلىك بولامدۇ؟
إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا
« (ئى مۇھەممەت!) بىز ھەقىقەتەن سېنى (ھەقىقەتنىڭ) گۇۋاھچىسى-ئۈلگە، خۇش خەۋەر بەرگۈچى، ئاگاھلاندۇرغۇچى قىلىپ ئەۋەتتۇق » ( 8 ).
شۈبھىسىزكى، (ئى مۇھەممەت!) ساڭا ساداقەتمەنلىك ۋەدىسى بەرگەنلەر ئەمەلىيەتتە ئاللاھقا ساداقەتمەنلىك ۋەدىسى بەرگەنلەردۇر ( 10 ). ئەلچىگە بولغان ئىتائەت ئەلچىنى ئەۋەتكۈچىگە ئىتائەتتۇر، شۇنداق ئەمەسمۇ؟ ئۇنىڭدىن كېيىن بەدەۋىيلەرنىڭ مەنپەئەتپەرەست ئىككى يۈزلىمىچىلىكى تىلغا ئېلىنىدۇ ( 11 - 13 ). بەدەۋىيلەرنىڭ ئىككى يۈزلىمىچىلىكى ھەقىقەتەن چوڭ، ئەمما ئاللاھ نىڭ مەغپىرىتى ۋە ئەپۇسى ئۇنىڭدىنمۇ چوڭدۇر ( 14 ).
رىزۋان بەيئىتى
بۇ ئىسىم بىلەن مەشھۇر بولغان بۇ بەيئەت مەككىگە ئەۋەتىلگەن ھەزرىتى ئوسماننىڭ ئۆلتۈرۈلگەنلىكى ھەققىدىكى يالغان خەۋەر سەۋەبىدىن بولغانىدى. ئۇ يەردە رەسۇلۇللاھ بىلەن بىرگە بولغانلار جېنىنى ئالقىنىغا ئېلىپ، ئاللاھ رەسۇلىغا بەيئەت قىلدى. بۇ بەيئەت دەۋرىمىزدە بەزىلەر چۈشەندۈرگەندەك ۋە ئېلىپ بېرىۋاتقان « بەيئەت قىل ۋە قۇتۇلغىن » مەنىسىدىكى بەيئەت ئەمەس. ئەكسىچە، « جېنىڭنى ئالقىنىڭغا ئال ۋە ئۇنى ئېلىپ رەسۇلۇلاھنىڭ ئالقىنىغا قوي » بەيئىتى ئىدى. دەرۋەقە، شۇنداق بولدى. ئاللاھ تەئالا مانا مۇشۇنداق بىر بەيئەت ئۈچۈن تۆۋەندىكى ئايەتنى نازىل قىلدى:
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَافِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا
«(ھۇدەيبىيىدىكى ئۇ) دەرەخنىڭ ئاستىدا ساڭا ساداقەتمەنلىك ۋەدىسىنى بەرگەن مۆمىنلەردىن ئاللاھ ھەقىقەتەن خۇرسەن بولدى. ئاللاھ ئۇلارنىڭ قەلبىدىكىنى بىلىپ ئۇلارغا خاتىرجەملىك بەخىش ئەتتى. ئۇلارنى پات ئارىدا (ئېرىشىدىغان) غەلىبە ۋە قولغا كەلتۈرىدىغان تالاي غەنىيمەتلەر بىلەن مۇكاپاتلايدۇ.» ( 18 ).
بۇ سۈرىنىڭ بىر ئىجابىي، بىر سەلبى ئىككى قەھرىمانى بار. ئىجابىي قەھرىمانى مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى؛ سەلبىي قەھرىمانى بولسا جاھىلىيەت غورۇرى ئىدى. 26 -ئايەت مانا بۇ ھەقىقەتنى بايان قىلىدۇ. مەسئۇلىيەت ئېڭى ۋە جاھىلىيەت غۇرۇرى ئارىسىدىكى كۆرەش ئۇ كۈندىن بۈگۈنگىچە ھېچ تۈگىمىگەن ۋە بۇنىڭدىن كېيىنمۇ تۈگىمەيدۇ.
سۈرىنىڭ ئاخىرقى ئىككى ئايىتى تۆۋەندىكىچە:
هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِكُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا (28) مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُأَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًامِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَمَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآَزَرَهُفَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَوَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًاعَظِيمًا (29)
«ئاللاھ بۇ ھەق دىننى بارلىق دىنلاردىن ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن، رەسۇلىنى ھىدايەت ۋە ھەق دىن بىلەن ئەۋەتتى. (بۇنىڭغا) گۇۋاھچى بولۇشقا ئاللاھ كۇپايىدۇر (28). مۇھەممەت ئاللاھنىڭ ئەلچىسىدۇر، ئۇنىڭ بىلەن بىللە بولغانلار(يەنى مۆمىنلەر) كاپىرلارغا دادىل، ئۆز - ئارا كۆيۈمچاندۇر. ئۇلارنى ئاللاھنىڭ پەزل-ئىلتىپاتىنى ئىزدەپ رۇكۇ ۋە سەجدە قىلىۋاتقان ھالىتىدە كۆرىسەن. ئۇلارنىڭ يۈزلىرىدە سەجدىنىڭ ئالامەتلىرى بار، ئەنە شۇ ئۇلارنىڭ تەۋراتتىكى سۈپىتىدۇر. ئۇلارنىڭ ئىنجىلدىكى سۈپىتى شۇكى، ئۇلار بىخ سۈرۈپ چىقىپ غولى چوڭايغان، ئاندىن ئۆز غولى بىلەن ئۆرە تۇرغان ۋە دېھقانلارنى سۆيۈندۈرگەن بىر زىرائەتكە ئوخشايدۇ. بۇنداق ئوخشىتىش مۆمىنلەر ئارقىلىق كاپىرلارنىڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرۈش ئۈچۈندۇر. ئاللاھ ئۇ ( كاپىر) لاردىن ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلغانلارغا ئەپۇ-مەغپىرەت ۋە كاتتا ئەجىر بېرىشنى ۋەدە قىلدى» (29).