سۈرە نىسا
سۈرە نىسا 1-ئايەت
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا
ئى خالايىق! سىلەرنى يەككە جانلىقتىن ياراتقان، ئۇ جانلىقتىن جۈپتىنى يارىتىپ، ئۇلاردىن كۆپلىگەن ئەر-ئاياللارنى ئاپىرىدە قىلغان رەببىڭلارغا تەقۋادار– مەسئۇلىيەتچان بولۇڭلار، سىلەر بىر-بىرىڭلاردىن (ھەق) تەلەپ قىلغاندا نامى بىلەن تەلەپ قىلىدىغان ئاللاھقا قارىتا ئاڭلىق بولۇڭلار، تۇغقاندارچىلىق مۇناسىۋەتنى ئۈزۈپ قويۇشتىن ساقلىنىڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن سىلەرنى كۆزىتىپ تۇرغۇچىدۇر(1).
سۈرە نىسا 2-ئايەت
وَآتُوا الْيَتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا
يېتىم-يېسىرلارنىڭ مال-مۈلكىنى ئۆزلىرىگە بېرىڭلار، ياخشىسىنى ناچارغا تېگىشىۋالماڭلار، ئۇلارنىڭ مال-مۈلكىنى ئۆزۈڭلارنىڭ مال-مۈلكىگە قوشۇپ يەۋالماڭلار، بۇ ھەقىقەتەن چوڭ گۇناھتۇر(2).
سۈرە نىسا 3-ئايەت
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانكِحُوا مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا
ئەگەر يېتىم-يېسىرلارغا (ئۆيلىنىپ) ئادىل مۇئامىلىدە بولالماسلىقىڭلاردىن ئەنسىرىسەڭلار، ئۇنىڭ ئورنىغا ئۆزۈڭلار ياقتۇرىدىغان باشقا ئاياللاردىن ئىككىسى، ئۈچى، تۆتى بىلەن ئۆيلەنسەڭلار بولىدۇ. ئەگەر (ئۇلارنىڭ ئارىسىدا) ئادىل بولالماسلىقىڭلاردىن ئەنسىرىسەڭلار، بىر خوتۇن بىلەن ياكى ئىگە بولغىنىڭلار بىلەن كۇپايىلىنىڭلار، شۇنداق قىلىشىڭلار ئادالەتتىن چەتنەپ كەتمەسلىكىڭلارغا ئەڭ يېقىندۇر(3).
سۈرە نىسا 4-ئايەت
وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا
ئاياللارغا ئۇلارنىڭ تويلۇقلىرىنى سوۋغا قىلىپ بېرىڭلار. ئەگەر ئۇلار ئۇنىڭدىن بىر قىسمىنى ئۆز رازىلىقى بىلەن سىلەرگە ئۆتۈنۈپ بەرسە، ئۇنى بەھۇزۇر ئىشلەتسەڭلار بولىدۇ(4).
سۈرە نىسا 5-ئايەت
وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوفًا
ئاللاھ سىلەرنىڭ ھىمايەڭلەرگە تاپشۇرغان مال-مۈلۈكلەرنى (پايدا-زىياننى پەرقلەندۈرۈشتىن) ئەقلى ئىقتىدارى ئاجىزلارنىڭ قوللىرىغا تۇتقۇزۇپ قويماڭلار، بۇ مال-مۈلۈكلەر ئارقىلىق ئۇلارنى يېمەك-ئىچمەك، كىيىم-كېچەكلەر بىلەن تەمىنلەپ تۇرۇڭلار، ئۇلارغا چىرايلىق گەپ قىلىڭلار(5).
سۈرە نىسا 6-ئايەت
وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُم مِّنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَن يَكْبَرُوا وَمَن كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا
يېتىم-يېسىرلارنى ئۆيلۈك-ئوچاقلىق بولۇش يېشىغا توشقانغا قەدەر سىناپ تۇرۇڭلار، ئۇلاردا ماللىرىنى باشقۇرالايدىغان ھالەتنى بايقىساڭلار، ئۇلارغا مال-مۈلكىنى تاپشۇرۇپ بېرىڭلار، ئۇلارنىڭ چوڭ بولغاندا (مال-مۈلكىنى ئۆز قوللىرىغا ئېلىۋېلىشىدىن) ئەنسىرەپ مال-مۈلكىنى بۇزۇپ-چېچىپ يەۋالماڭلار. (يېتىمگە مەسئۇل بولغانلاردىن) كىمكى باي بولغان بولسا، (يېتىمنىڭ مال-مۈلكىنى قوغدىغانلىق ئىش ھەققىدىن) ۋاز كەچسۇن، كىمكى يوقسۇل بولسا، ئۇ (ئۆز ئەمگىكىنىڭ ھەققى ئۈچۈن) مۇۋاپىق رەۋىشتە يېسە بولىدۇ. ئۇلارنىڭ مال-مۈلكىنى تاپشۇرۇپ بېرىدىغان چاغدا باشقىلارنى گۇۋاھ قىلىپ قويۇڭلار، ئاللاھ ھېساب ئېلىشقا يېتەرلىكتۇر(6).
سۈرە نىسا 7-ئايەت
لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِّمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَّفْرُوضًا
ئاز بولسۇن ياكى كۆپ بولسۇن، ئاتا-ئانىسى ۋە تۇغقانلىرى قالدۇرغان مىراستا[1] ئەرلەرنىڭ بىر ئۈلۈش ھەسسىسى بار بولغاندەك، ئاتا-ئانىسى ۋە تۇغقانلىرى قالدۇرغان مىراستا ئاياللارنىڭمۇ بىر ئۈلۈش ھەسسىسى بار، بۇ ھەسسە (ئاللاھ تەرىپىدىن بەلگىلەنگەن) پەرزدۇر(7).
[1] جاھىلىيەت دەۋرىدىكى بەزى ئەرەبلەر ئاياللارغا ۋە كىچىك بالىلارغا مىراس بەرمەيتتى، بۇ يامان ئادىتى مۇشۇ ئايەت ئارقىلىق قامچىلانغان.
سۈرە نىسا 8-ئايەت
وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينُ فَارْزُقُوهُم مِّنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوفًا
تەقسىمات ۋاقتىدا (ۋارىس ئەمەس) تۇغقانلار، (تۇغقان ئەمەس) يېتىم-يېسىرلار ۋە كەمبەغەللەر ئۇ يەردە بولغان بولسا ئۇلارغىمۇ بۇنىڭدىن بېرىڭلار، ئۇلارغا چىرايلىق سۆز قىلىڭلار(8).
سۈرە نىسا 9-ئايەت
وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَلْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا
ئۆزىدىن كېيىن قالىدىغان ئاجىز بالىلىرىدىن ئەندىشە قىلىدىغانلار باشقىلارنىڭ قېلىپ قالغان ئاجىز بالىلىرى ئۈچۈنمۇ (ئوخشاشلا) ئەندىشە قىلسۇن، (يېتىملەرنىڭ ئىشىدا) ئاللاھتىن ئەيمەنسۇن ۋە لىللا گەپ قىلسۇن(9).
سۈرە نىسا 10-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا
يېتىملەرنىڭ مال-مۈلكىنى ناھەق يەۋالىدىغانلار قورساقلىرىغا پەقەت ئوتنى يەۋالغان بولىدۇ، ئۇلار لاۋۇلداپ تۇرغان ئوتقا كىرىدۇ(10).
سۈرە نىسا 11-ئايەت
يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُن لَّهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا
ئاللاھ بالىلىرىڭلار (غا تېگىدىغان مىراس) ھەققىدە شۇنى تەۋسىيە قىلىدۇكى، بىر ئوغۇلغا ئىككى قىزنىڭ ئۈلۈشى تېگىدۇ؛ ئەگەر مېيىتنىڭ قىزى ئىككىدىن كۆپ بولسا، ئۇ چاغدا ئۇلارغا مىراسنىڭ ئۈچتىن ئىككى ئۈلۈشى تېگىدۇ؛ ئەگەر (ۋارىس) بىر قىز بولىدىغان بولسا، ئۇنىڭغا مىراسنىڭ يېرىمى تېگىدۇ؛ ئەگەر مېيىتنىڭ بالىسى بولسا، بۇ چاغدا ئۇنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭ ھەر بىرىگە مىراسنىڭ ئالتىدىن بىرى تېگىدۇ؛ ئەگەر ئۇنىڭ بالىلىرى بولماي مىراسقا پەقەت ئۇنىڭ ئاتا-ئانىسى ۋارىسلىق قىلىدىغان بولسا، بۇ چاغدا ئۇنىڭ ئانىسىغا مىراسنىڭ ئۈچتىن بىرى تېگىدۇ (قالغىنى ئاتىسىغا تېگىدۇ)؛ ئەگەر مېيىتنىڭ (ئاتا-ئانىسىدىن باشقا يەنە) قېرىنداشلىرى بولسا، ئانىسىغا مىراسنىڭ ئالتىدىن بىرى تېگىدۇ (قالغىنى ئاتىسىغا تېگىدۇ). (بۇ تەقسىمات) مېيىتنىڭ ۋەسىيىتى ئورۇنلانغان ۋە قەرزى تۆلىنىپ بولغاندىن كېيىن ئېلىپ بېرىلىدۇ، ئاتا-ئاناڭلار ۋە بالىلىرىڭلاردىن قايسىسىنىڭ مەنپەئەت جەھەتتىن ئۆزۈڭلارغا ئەڭ يېقىن ئىكەنلىكىنى بىلمەيسىلەر. بۇلار ئاللاھ تەرىپىدىن بېكىتىلگەن ئۆلچەمدۇر، ئاللاھ ھەقىقەتەن بىلگۈچى، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(11).
سۈرە نىسا 12-ئايەت
وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّكُمْ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُم مِّن بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِن كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ فَإِن كَانُوا أَكْثَرَ مِن ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِّنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ
ئەگەر ئاياللىرىڭلارنىڭ بالىلىرى بولمىسا، بۇ چاغدا ئۇلار قالدۇرغان مىراسنىڭ يېرىمى (ئى ئەرلەر!) سىلەرگە تېگىدۇ؛ ئەگەر ئۇلارنىڭ بالىلىرى بولسا، ئۇلار قالدۇرغان مىراسنىڭ تۆتتىن بىرى سىلەرگە تېگىدۇ، (بۇ تەقسىمات) مېيىتنىڭ ۋەسىيىتى ئورۇنلانغان ياكى مېيىتنىڭ قەرزى تۆلىنىپ بولغاندىن كېيىن ئېلىپ بېرىلىدۇ؛ ئەگەر سىلەرنىڭ بالىلىرىڭلار بولمىسا، بۇ چاغدا ئاياللىرىڭلارغا سىلەر قالدۇرغان مىراسنىڭ تۆتتىن بىرى تېگىدۇ؛ ئەگەر سىلەرنىڭ بالىلىرىڭلار بولسا، بۇ چاغدا ئايالىڭلارغا سىلەر قالدۇرغان مىراستىن سەككىزدىن بىرى تېگىدۇ، (بۇ تەقسىمات) مېيىتنىڭ ۋەسىيىتى ئورۇنلانغان ياكى قەرزى تۆلىنىپ بولغاندىن كېيىن ئېلىپ بېرىلىدۇ؛ ئەگەر مىراس قالدۇرغۇچى ئاتا-ئانىسىز، بالىسىز ئەر ياكى ئايال بولۇپ، ئۇنىڭ پەقەت ئانا بىر قېرىندىشى ۋە ئانا بىر ھەمشىرىسى بولسا، ئۇلارنىڭ ھەربىرىگە مىراسنىڭ ئالتىدىن بىرى تېگىدۇ؛ ئەگەر مىراس قالدۇرغۇچىنىڭ (يەنى، مىراس قالدۇرغۇچى مېيىتنىڭ ئانا بىر، ئاتا باشقا) قېرىنداشلىرى ۋە ھەمشىرىلىرى بۇنىڭدىن (يەنى، بىردىن) كۆپ بولسا، ئۇ چاغدا مىراسنىڭ ئۈچتىن بىرى ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئورتاق تەقسىم قىلىنىدۇ، (بۇ تەقسىمات) مېيىتنىڭ ۋەسىيىتى ئورۇنلانغان ياكى قەرزى تۆلىنىپ بولغاندىن كېيىن ئېلىپ بېرىلىدۇ. (مىراس قالدۇرغۇچى ئادەمنىڭ) ۋەسىيىتى ۋارىسلارغا زىيان يەتكۈزمەيدىغان بولۇشى كېرەك، (مانا بۇ) ئاللاھ تەرىپىدىن قىلىنغان تەۋسىيەدۇر. ئاللاھ بىلگۈچىدۇر، جازالاشقا ئالدىراپ كەتمەيدىغان زاتتۇر(12).
سۈرە نىسا 13-ئايەت
تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
ئەنە شۇلار ئاللاھنىڭ چېگرالىرىدۇر. كىمكى ئاللاھقا ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىغا ئىتائەت قىلىدىكەن، ئاللاھ ئۇنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىدۇ، ئۇلار ئۇ يەرلەردە مەڭگۈ قالىدۇ، بۇ زور ئۇتۇقتۇر (13).
سۈرە نىسا 14-ئايەت
وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِينٌ
كىمكى ئاللاھقا ۋە رەسۇلىغا ئاسىيلىق قىلىپ، ئاللاھنىڭ چېگرالىرىنىڭ سىرتىغا چىقىپ كېتىدىكەن، ئاللاھ ئۇنى دوزاخقا كىرگۈزىدۇ. ئۇ كىشى دوزاختا مەڭگۈ قالىدۇ، خورلىغۇچى ئازاب-ئوقۇبەتكە دۇچار بولىدۇ(14).
سۈرە نىسا 15-ئايەت
وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِن نِّسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِّنكُمْ فَإِن شَهِدُوا فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا
ئاياللىرىڭلار ئىچىدە (زىنا، ھەمجىنىسلىق بىلەن) پاھىشە قىلغانلارغا (قىلمىشىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن) ئاراڭلاردىن تۆت گۇۋاھچى كەلتۈرۈڭلار. ئەگەر ئۇلار (بۇنىڭغا) گۇۋاھلىق بەرسە، تاكى ئاياللىرىڭلار ۋاپات بولغانغا ياكى ئاللاھ ئۇلارغا بىر چىقىش يولى بەرگەنگە قەدەر[2] ئۇلارنى ئۆيدە تۇتۇڭلار(15).
[2] .«چىقىش يولى» دېگەندە، يېڭى بىر ھۆكۈم كۆزدە تۇتۇلغان بولۇپ، ئۇزاق ئۆتمەي نۇر سۈرىسىنىڭ 2-ئايىتى نازىل بولغان.
سۈرە نىسا 16-ئايەت
وَاللَّذَانِ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِن تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ تَوَّابًا رَّحِيمًا
ئاراڭلاردىن ئىككى ئەر (بەچچىۋازلىق بىلەن) پاھىشە قىلسا، ئۇلارنى جازالاندۇرۇڭلار؛ ئەگەر ئۇلار توۋا قىلىپ (قەبىھ قىلمىشىنى) تۈزەتسە، ئۇلارنى جازالاندۇرۇشتىن ۋاز كېچىڭلار. ئاللاھ توۋىنى بەكمۇ قوبۇل قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى رەھىمدىلدۇر(16).
سۈرە نىسا 17-ئايەت
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
ئاللاھ قوبۇل قىلىشنى ۋەدە قىلغان توۋا گۇناھنى نادانلىقتىن قىلىپ سېلىپ، ئاندىن ئۇزۇنغا قالماي توۋا قىلغانلارنىڭ توۋىسىدۇر؛ ئاللاھ ئەنە شۇلارنىڭ توۋىسىنى قوبۇل قىلىدۇ، ئاللاھ بىلىپ تۇرغۇچىدۇر، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(17).
سۈرە نىسا 18-ئايەت
وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
داۋاملىق يامان ئىشلارنى قىلىپ، بېشىغا ئۆلۈم كەلگەن چاغدا «ئەمدى توۋا قىلدىم» دېگۈچىلەرنىڭ توۋىسى ۋە كاپىر پېتى ئۆلگۈچىلەرنىڭ توۋىسى قوبۇل بولمايدۇ. ئەنە شۇلارغا ئېچىنىشلىق ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلىدۇق(18).
سۈرە نىسا 19-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَن يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاياللارغا زورلۇق ئىشلىتىپ ئۇلارنى مىراس ئورنىدا قىلىۋېلىش سىلەرگە ھالال بولمايدۇ. ئۇلار ئوپئوچۇق پاھىشە قىلمىغان ھالەتتە، سىلەر ئۇلارغا بەرگەن تويلۇقنىڭ بىر قىسمىنى ئۇلاردىن تارتىۋېلىش ئۈچۈن ئۇلارغا بېسىم ئىشلەتمەڭلار، ئۇلار بىلەن چىرايلىقچە ئۆتۈڭلار. ئەگەر ئۇلارنى ياقتۇرمىساڭلار (سەۋر قىلىڭلار، بەلكىم)، سىلەر ياقتۇرمايدىغان ئىشتا ئاللاھ كۆپ ياخشىلىقلارنى پەيدا قىلىشى مۇمكىن(19).
سۈرە نىسا 20-ئايەت
وَإِنْ أَرَدتُّمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَّكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا
ئەگەر بىر ئايالنى قويۇۋېتىپ، ئورنىغا باشقا بىر ئايال بىلەن ئۆيلەنمەكچى بولساڭلار، قويۇۋەتمەكچى بولغان ئايالغا ئىلگىرى كۆپ تويلۇق بەرگەن بولساڭلارمۇ ئۇنىڭدىن ھېچ نەرسىنى قايتۇرۇۋالماڭلار. ئۇنى (ئايالغا) قارا چاپلاپ ۋە ئوچۇق ئۇۋال قىلىپ ئېلىۋالامسىلەر؟(20).
سۈرە نىسا 21-ئايەت
وَكَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُكُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنكُم مِّيثَاقًا غَلِيظًا
ئۆزئارا بىر يەردە بولۇشقان تۇرساڭلار ۋە ئاياللار سىلەردىن (نىكاھ ئارقىلىق) مۇستەھكەم ئەھدە ئالغان تۇرسا، ئۇنى قانداقمۇ قايتۇرۇۋالىسىلەر؟(21).
سۈرە نىسا 22-ئايەت
وَلَا تَنكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُم مِّنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِيلًا
ئاتىلىرىڭلار ئۆيلەنگەن ئاياللار[3] بىلەن ئۆيلەنمەڭلار، ئەمما ئۆتمۈشتىكىسىگە سالاۋات. بۇ ھەقىقەتەن ھاياسىزلىق، يىرگىنچلىك قىلمىش ۋە تولىمۇ ناچار ئادەت!(22).
[3] .ئەبۇلقەيسنىڭ ئوغلى دادىسى ۋاپات بولغاندىن كېيىن، «دادامنىڭ مال-مۈلكىگە ۋارىس بولغىنىمدەك دادامنىڭ ئايالىغىمۇ ۋارىس بولىمەن» دەپ ئۈگەي ئانىسىنى خوتۇن قىلىشقا ئۇرۇنغاندا بۇ ئايەت نازىل بولغان.
سۈرە نىسا 23-ئايەت
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُم مِّنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُم مِّن نِّسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَكُونُوا دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا
ئانىلىرىڭلار، قىزلىرىڭلار، ھەمشىرىلىرىڭلار، ئاتاڭلارنىڭ ھەمشىرىلىرى، ئاناڭلارنىڭ ھەمشىرىلىرى، قېرىندىشىڭلارنىڭ قىزلىرى، ھەمشىرەڭلارنىڭ قىزلىرى، ئىنىكئانىلىرىڭلار، ئېمىلداش ھەمشىرەڭلار، قېيىنئانىلىرىڭلار، سىلەر بىر يەردە بولغان ئاياللىرىڭلارنىڭ ئۆيۈڭلاردا ئۈسۈپ يېتىلگەن قىزلىرى بىلەن ئۆيلىنىش سىلەرگە ھارام قىلىندى. ئەگەر سىلەر ئۇلارنىڭ ئانىلىرى بىلەن بىر تۆشەكتە بولمىغان بولساڭلار، بۇنداق ئەھۋالدا ئۇلار بىلەن ئۆيلەنسەڭلار گۇناھ بولمايدۇ. يەنە ئۆز پۇشتۇڭلاردىن بولغان ئوغۇللىرىڭلارنىڭ ئاياللىرىنى ئېلىشىڭلار ۋە ئاچا-سىڭىل بىلەن بىرلا ۋاقىتتا ئۆيلىنىشىڭلارمۇ ھارام قىلىندى، لېكىن ئىلگىرىكىگە سالاۋات. ئاللاھ ھەقىقەتەن ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، تولىمۇ رەھىمدىلدۇر(23).
سۈرە نىسا 24-ئايەت
وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَأُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَن تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُم مُّحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا
ئېرى بار ئاياللار بىلەن ئۆيلىنىشمۇ (سىلەرگە ھارام قىلىندى)، پەقەت چۆرىلىرىڭلار بۇنىڭدىن مۇستەسنا، بۇ ئاللاھنىڭ سىلەرگە بەلگىلىگەن ھۆكمىدۇر. يۇقىرىقىلاردىن باشقىلىرىنى زىنادىن ساقلىنىپ، ئىپپەتلىك ھالىتىڭلاردا، مال-مۈلكىڭلاردىن تويلۇق بېرىپ نىكاھلاپ ئېلىشىڭلار سىلەرگە ھالال قىلىندى. سىلەر ئۆيلەنمەكچى بولغان ئاياللارنىڭ پەرز بولغان تويلۇقىنى بېرىڭلار، تويلۇق مىقدارى بېكىتىلگەندىن كېيىن، باشقا بىر نەرسە توغرىسىدا ئۆزئارا پۈتۈشكەن بولساڭلار سىلەرگە ھېچ گۇناھ بولمايدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن بىلگۈچىدۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر(24).
سۈرە نىسا 25-ئايەت
وَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ مِنكُمْ طَوْلًا أَن يَنكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم مِّن فَتَيَاتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُم بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ فَانكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَيْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَيْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ الْعَنَتَ مِنكُمْ وَأَن تَصْبِرُوا خَيْرٌ لَّكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
سىلەردىن مۆمىن ھۆر ئاياللار بىلەن ئۆيلىنىشكە قۇربىتى يەتمەيدىغانلار قول ئاستىدىكى مۆمىن چۆرىلەر بىلەن ئۆيلەنسۇن، ئاللاھ ئىمانىڭلارنى ئوبدان بىلىدۇ. سىلەر بىر-بىرىڭلاردىنسىلەر، شۇڭا ئىپپەت-نۇمۇسىنى ساقلىغان، زىناغا يېقىنلاشمىغان، يوشۇرۇن ئاشنا تۇتمىغان ئاياللار بىلەن ئۇلارنىڭ خوجىلىرى قوشۇلغان ئەھۋال ئاستىدا ئۆيلىنىڭلار ۋە قائىدە-يوسۇن بويىچە تويلۇقىنى بېرىڭلار. ئەگەر ئۇلار ئەرگە تەگكەندىن كېيىن پاھىشە قىلسا، ئۇلارغا ھۆر ئاياللارغا بېرىلىدىغان جازانىڭ يېرىمى بېرىلىدۇ. بۇ (يەنى، چۆرىلەرگە ئۆيلىنىش)، ئاراڭلاردا زىناغا مۇپتىلا بولۇپ قېلىشتىن قورققان كىشى ئۈچۈندۇر، ئەگەر سەۋر قىلالىساڭلار سىلەر ئۈچۈن ياخشىدۇر. ئاللاھ ناھايىتى ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى رەھىمدىلدۇر(25).
سۈرە نىسا 26-ئايەت
يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ وَيَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
ئاللاھ سىلەرگە (ھالال ۋە ھارامغا دائىر ئەھكاملارنى) ئېنىق بايان قىلىشنى، سىلەردىن بۇرۇنقى (پەيغەمبەرلەر ۋە ياخشىلار)نىڭ يوللىرىغا سىلەرنى يېتەكلەشنى، توۋاڭلارنى قوبۇل قىلىشنى خالايدۇ. ئاللاھ بىلگۈچىدۇر ۋە ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(26).
سۈرە نىسا 27-ئايەت
وَاللَّهُ يُرِيدُ أَن يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَيُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَن تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيمًا
ئاللاھ سىلەرنىڭ توۋاڭلارنى قوبۇل قىلىشنى خالايدۇ، ھاۋايى-ھەۋەسكە ئەگىشىدىغانلار سىلەرنىڭ توغرا يولدىن پۈتۈنلەي چىقىپ كېتىشىڭلارنى خالايدۇ(27).
سۈرە نىسا 28-ئايەت
يُرِيدُ اللَّهُ أَن يُخَفِّفَ عَنكُمْ وَخُلِقَ الْإِنسَانُ ضَعِيفًا
ئاللاھ سىلەرنىڭ (يۈكۈڭلارنى) يېنىكلىتىشنى خالايدۇ. ئىنسان ئاجىز يارىتىلدى(28).
سۈرە نىسا 29-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! بىر-بىرىڭلارنىڭ مال-مۈلكىنى (ئالداش، ئوغرىلاش، خىيانەت قىلىش، بۇلاش، جازانىخورلۇق، قىماردا ئۇتۇۋېلىش قاتارلىق) ناھەق يول بىلەن يەۋالماڭلار، ئىككى تەرەپ رازى بولۇشۇپ قىلىشقان سودا-سېتىق ئارقىلىق ئېرىشىلگەن نەرسە بۇنىڭدىن مۇستەسنا. سىلەر ئۆزۈڭلارنى ئۆلتۈرۈۋالماڭلار، ئاللاھ ھەقىقەتەن سىلەرگە بەكمۇ كۆيۈنگۈچىدۇر(29).
سۈرە نىسا 30-ئايەت
وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا
كىمكى ھەددىدىن ئېشىپ ۋە ئۇۋال قىلىپ بۇ (چەكلەنگەن ئىشلار)نى قىلىدىكەن، بىز ئۇنى دوزاخقا كىرگۈزىمىز، بۇ ئاللاھقا ئاساندۇر(30).
سۈرە نىسا 31-ئايەت
إِن تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُم مُّدْخَلًا كَرِيمًا
ئەگەر سىلەر مەنئى قىلىنغان چوڭ گۇناھلاردىن ساقلانساڭلار، كىچىك گۇناھلىرىڭلارنى ياپىمىز ۋە سىلەرنى ئېسىل ماكانغا (يەنى جەننەتكە) كىرگۈزىمىز(31).
سۈرە نىسا 32-ئايەت
وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِن فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھ بەزىڭلارنى بەزىڭلاردىن ئۈستۈن قىلىپ بەخش ئەتكەن ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكلەرگە ھەۋەس قىلماڭلار، ئەرلەر قىلغان ئىشلىرىدىن ھەسسىدار بولىدۇ، ئاياللارمۇ قىلغان ئىشلىرىدىن ھەسسىدار بولىدۇ. ئاللاھتىن پەزل-ئىلتىپاتىنى تىلەڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن ھەممە نەرسىنى بىلگۈچىدۇر(32).
سۈرە نىسا 33-ئايەت
وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَالَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمَانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدًا
ئاتا-ئانىلار، تۇغقانلار قالدۇرۇپ كەتكەن ھەربىر مىراسقا ۋارىسلارنى بېكىتتۇق. سىلەر قەسەمياد قىلىشقان (جۈپتى)لىرىڭلارغا كەلسەك، سىلەر (مىراستىن) ئۇلارنىڭ نېسىۋىسىنى بېرىڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن ھەممە نەرسىنىڭ گۇۋاھچىسىدۇر(33).
سۈرە نىسا 34-ئايەت
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا
ئەرلەر ئاياللارنىڭ ھىمايىچىسىدۇر. بۇ، ئاللاھ ھەربىرىگە ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكلەر ۋە خاسلىقلار بەخش ئەتكەنلىكىدىن ۋە ئەرلەر (ئاياللىرىنىڭ تۇرمۇشىغا) ئۆز پۇل-ماللىرىدىن سەرپ قىلىدىغانلىقىدىندۇر. ياخشى ئاياللار (ئاللاھقا) ئىتائەت قىلغۇچىدۇر، ئەرلىرى يېنىدا بولمىغان چاغلاردىمۇ ئاللاھ ساقلاشنى بۇيرۇغان (ئىپپەتلىرى ۋە ئەرلىرىنىڭ سىرلىرى)نى ساقلىغۇچىلاردۇر. سىلەر ساداقەتسىزلىك قىلىشلىرىدىن ئەنسىرەيدىغان ئاياللارغا كەلسەك، ئۇلارغا (ئاۋۋال) نەسىھەت قىلىڭلار، (بۇ ئۈنۈم بەرمىسە) ياتاقلىرىدا يالغۇز تاشلاپ قويۇڭلار، (بۇمۇ ئۈنۈم بەرمىسە نىھايەت) ئەدەپلەڭلار[4]. ئەگەر ئۇلار سىلەرگە ئىتائەت قىلسا، ئۇلارغا چارە قوللانماڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن ئۇلۇغدۇر، كاتتىدۇر(34).
[4] . پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ بىر ھەدىسىدە: «سىلەر ئاياللىرىڭلارنى قۇلنى ئۇرغاندەك ئۇرۇشتىن خىجىل بولمامسىلەر؟ كۈندۈزى ئۇرۇپ، ئاندىن كېچىسى بىرلىكتە بولىسىلەر، شۇنداقمۇ؟» (بۇخارى، نىكاھ 93) دېيىلگەن بولسا، يەنە بىر ھەدىسىدە: «رەسۇلۇللاھ ئاياللارنى ئۇرۇشتىن مەنئى قىلدى» (ئەبۇ داۋۇت، نەسەئى، ئىبنى ماجە، مۇئەتتا) دېيىلگەن.
سۈرە نىسا 35-ئايەت
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا
ئەگەر ئەر-خوتۇن ئىككىيلەننىڭ ئىناقسىز بولۇپ قېلىشىدىن ئەنسىرىسەڭلار، ئەرنىڭ تۇغقانلىرىدىن بىر ياراشتۇرغۇچى كىشىنى، ئايالنىڭ تۇغقانلىرىدىن بىر ياراشتۇرغۇچى كىشىنى ئەۋەتىڭلار. ئەگەر بۇ ئىككى كىشى ئۇلارنى ئەپلەشتۈرۈشنى كۆڭلىگە پۈكسە، ئاللاھ ئۇ ئەر-خوتۇن ئىككىسىنىڭ ئارىسىغا ئىناقلىق سالىدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن بىلگۈچىدۇر، خەۋەرداردۇر(35).
سۈرە نىسا 36-ئايەت
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا
ئاللاھقا بەندىچىلىك قىلىڭلار، ئۇنىڭغا ھېچ نەرسىنى شېرىك كەلتۈرمەڭلار. ئاتا-ئاناڭلارغا، ئۇرۇق-تۇغقانلىرىڭلارغا– يېقىنىڭلاردىكىلەرگە، يېتىم-يېسىرلارغا، كەمبەغەللەرگە، يېقىن-يىراق قوشنىغا، ياندىكى ھەمراھقا (يەنى خىزمەتداشقا، سەپەرداشقا، ساۋاقداشقا)، يولدا– كوچىدا قالغان كىشىگە، قول ئاستىڭلاردىكى (ئىشچى-خىزمەتچى)لەرگە ياخشىلىق قىلىڭلار. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ھاكاۋۇر، ماختانچاق كىشىنى ياقتۇرمايدۇ(36).
سۈرە نىسا 37-ئايەت
الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا
ئۇ (ھاكاۋۇر، ماختانچاق) كىشىلەر بېخىللىق قىلىدۇ، خالايىقنى بېخىللىققا ئۈندەيدۇ، ئاللاھ ئۇلارغا ئۆز پەزل-ئىلتىپاتىدىن ئاتا قىلغان نەرسىلەرنى (ساخاۋەت قىلماي) يوشۇرىدۇ. بىز كاپىرلارغا– تۇزكورلارغا خارلىغۇچى ئازاب-ئوقۇبەتنى تەييارلىدۇق(37).
سۈرە نىسا 38-ئايەت
وَالَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَن يَكُنِ الشَّيْطَانُ لَهُ قَرِينًا فَسَاءَ قَرِينًا
ئۇلار مال-مۈلكىنى كىشىلەرگە كۆز-كۆز قىلىش ۋەجىدىن ساخاۋەت قىلىدۇ، ئۇلار ئاللاھقىمۇ، ئاخىرەت كۈنىگىمۇ ئىشەنمەيدۇ. كىمكى ئۆزىگە شەيتاننى ھەمراھ قىلىدىكەن، شەيتان نېمىدېگەن يامان ھەمراھ!(38).
سۈرە نىسا 39-ئايەت
وَمَاذَا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَكَانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيمًا
ئەگەر ئۇلار ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىشىنىپ، ئاللاھ ئۆزلىرىگە بەخش ئەتكەن رىزىقتىن خەير-ساخاۋەت قىلغان بولسا، ئۇلارغا نېمە زىيىنى بولاتتى؟ ئاللاھ ئۇلارنى ئوبدان بىلىدۇ(39).
سۈرە نىسا 40-ئايەت
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا
ھەقىقەتەن ئاللاھ (ھېچكىمگە) زەررىچە ئۇۋال قىلمايدۇ. ئەگەر كىشىنىڭ زەررىچە ياخشىلىقى بولسا، ئاللاھ ئۇنى ھەسسىلەپ كۆپەيتىپ بېرىدۇ ۋە ئۆز تەرىپىدىن بۈيۈك مۇكاپات ئاتا قىلىدۇ(40).
سۈرە نىسا 41-ئايەت
فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِيدًا
(ھېساب كۈنى) بىز ھەر بىر ئۈممەتتىن بىر گۇۋاھچىنى كەلتۈرگەن ۋە (ئى مۇھەممەت!) سېنى (مۇ) ئۇلارغا گۇۋاھچى قىلىپ كەلتۈرگەن چېغىمىزدا ئۇلارنىڭ ھالى قانداق بولار؟(41).
سۈرە نىسا 42-ئايەت
يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَعَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ وَلَا يَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِيثًا
كاپىر بولغانلار ۋە رەسۇلغا ئاسىيلىق قىلغانلار ئۇ كۈندە (يەنى، قىيامەتتە ئازابنىڭ دەھشىتىنى كۆرۈپ) ئۆزلىرىنىڭ يەر بىلەن يەكسان قىلىۋېتىلىشىنى ئارزۇ قىلىدۇ، ئۇلار ئاللاھتىن ھېچنېمىنى يوشۇرالمايدۇ(42).
سۈرە نىسا 43-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! سىلەر تاكى نېمە دەۋاتقىنىڭلارنى بىلگۈدەك بولغۇچە مەست ھالىتىڭلاردا نامازغا يېقىنلاشماڭلار، جۇنۇپ بولۇپ قالغان چېغىڭلاردىمۇ غۇسلى قىلمىغۇچە نامازغا يېقىنلاشماڭلار، سەپەر ئۈستىدە بولغانلار بۇنىڭدىن مۇستەسنا. ئەگەر كېسەل (يەنى كېسەلگە سۇ زىيان قىلىدىغان بولسا) ياكى سەپەر ئۈستىدە بولساڭلار ۋەياكى ھاجەت قىلساڭلار ياكى بولمىسا ئاياللار بىلەن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزسەڭلار، سۇ تاپالمىغان ئەھۋال ئاستىدا، پاكىزە تۇپراققا ئۇرۇلغان قولۇڭلار بىلەن يۈزۈڭلارنى ۋە قولۇڭلارنى سىلاپ تەيەممۇم قىلىڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن ئەپۇ قىلغۇچىدۇر، مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر(43).
سۈرە نىسا 44-ئايەت
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يَشْتَرُونَ الضَّلَالَةَ وَيُرِيدُونَ أَن تَضِلُّوا السَّبِيلَ
(ئى مۇھەممەت!) كىتابتىن نېسىۋە بېرىلگەن كىشىلەرنىڭ ئازغۇنلۇقنى سېتىۋېلىۋاتقانلىقىنى ۋە سىلەرنىڭ توغرا يولدىن ئېزىپ كېتىشىڭلارنى ئارزۇ قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرمىدىڭمۇ؟(44).
سۈرە نىسا 45-ئايەت
وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدَائِكُمْ وَكَفَى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَكَفَى بِاللَّهِ نَصِيرًا
ئاللاھ سىلەرنىڭ دۈشمەنلىرىڭلارنى ئوبدان بىلىدۇ. ئاللاھ سىلەرگە مەدەتكار بولۇشقا يېتەرلىكتۇر، ئاللاھ سىلەرگە نۇسرەت ئاتا قىلىشقىمۇ يېتەرلىكتۇر(45).
سۈرە نىسا 46-ئايەت
مِّنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ وَيَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِي الدِّينِ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَكِن لَّعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا
يەھۇدىيلەشكەنلەردىن بەزىلىرى سۆزلەرنى ئۆز ئوبيېكت– كونتېكىستتىن بورمىلىۋېتىدۇ، ئۇلار (رەسۇلۇللاھقا): «بىز (سۆزۈڭنى) ئاڭلىدۇق، ئاسىيلىق قىلدۇق، (سەن بىزنىڭ سۆزىمىزنى) ئاڭلىغىن، (ھىم!) ئاڭلىماس بولۇپ كېتەرسەن» دەيدۇ، دىنغا تەنە قىلىش يۈزىسىدىن «رائىنا»[5] دېگەن سۆزنى تىللىرىنى ئەگرى قىلىپ ئېيتىدۇ. ئەگەر ئۇلار (يۇقىرىقى سۆزلىرىنىڭ ئورنىغا) «ئاڭلىدۇق ۋە ئىتائەت قىلدۇق، قۇلاق سال، قارىغىنە» دېگەن بولسا، ئۆزلىرى ئۈچۈن تېخىمۇ ياخشى ۋە تېخىمۇ توغرا بولاتتى، لېكىن تۇزكورلۇقى سەۋەبلىك ئاللاھ ئۇلارنى رەھمىتىدىن يىراقلاشتۇرۇۋەتتى. (ئەمەلىيەتتىمۇ) ئۇلارنىڭ ئازغىنە بىر قىسمىدىن باشقىسى ئىمان ئېيتمايدۇ(46).
[5] .يەھۇدىيلار «بىزگە قارىغىن» دېگەن ئۇقۇمنى ئىپادىلەيدىغان « راءنا– رائىنا» سۆزىنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى ھەمزىنى «ئەين» ھەرپىگە ئالماشتۇرۇپ، «بىزگە پادىچىلىق قىلغىن» دېگەن مەنىنى ئىپادىلەيدىغان «راعنا» سۆزىنى ئىشلەتكەن ئىدى.
سۈرە نىسا 47-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُم مِّن قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا
ئى كىتاب بېرىلگەنلەر! ئارزۇ-ئۈمىدلىرىڭلارنى ئۆچۈرۈپ ئارقاڭلارغا قاراتقۇزۇپ (يەنى، سىلەرگە ئۆتمۈشتىكى كۈنلىرىڭلارنى سېغىندۇرۇپ) قويۇشىمىزدىن[6] ياكى شەنبە كۈنىنىڭ ھۆرمىتىنى ساقلىمىغانلارغا لەنەت قىلغاندەك لەنەت قىلىشىمىزدىن ئىلگىرى، ئۆزۈڭلاردىكى كىتابنى (يەنى تەۋراتنى) تەستىقلايدىغان، بىز تەدرىجىي چۈشۈرگەن (قۇرئان)گە ئىمان كەلتۈرۈڭلار، ئاللاھنىڭ بۇيرۇقى ئەزەلدىن ئىجرا قىلىنىپ كېلىنگەن(47).
[6] . بۇ ئايەتتە، يەھۇدىيلارنىڭ ئاللاھقا ئاسىيلىق قىلغانلىقى سەۋەبىدىن، ئۆتمۈشتىكى خانىۋەيرانچىلىق ئىچىدە ئۆتكەن سەرسان ھاياتىنىمۇ سېغىنىش بىلەن ياد ئەتكۈدەك دەرىجىدە دىشۋارچىلىققا يولۇقۇپ قېلىشى ھەققىدىكى ئاگاھلاندۇرۇش كۆزدە تۇتۇلغان بولۇشى مۇمكىن.
سۈرە نىسا 48-ئايەت
إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا
ئاللاھ ھەقىقەتەن ئۆزىگە شېرىك كەلتۈرۈلۈشىنى كەچۈرمەيدۇ، (ئەمما) خالىغان (يەنى، كەچۈرۈمگە لايىق بولغان) ئادەمنىڭ شېرىكتىن باشقا گۇناھلىرىنى كەچۈرىدۇ. كىمكى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرىدىكەن، ئۇ (ئاللاھقا) تۆھمەت قىلىپ ھەقىقەتەن چوڭ گۇناھ قىلغان بولىدۇ(48).
سۈرە نىسا 49-ئايەت
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنفُسَهُم بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَن يَشَاءُ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا
ئۆزىنىڭ پاكلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈۋاتقانلارنى كۆرمىدىڭمۇ؟ ئۇلارنىڭ دېگىنى ھېساب ئەمەس، ئاللاھ خالىغان بەندىسىنى پاكلايدۇ[7]، ئۇلارغا قىلچىلىكمۇ ئۇۋال قىلىنمايدۇ(49).
[7] . ھەرقانداق بەندىنىڭ گۇناھتىن پاك ئىكەنلىكىگە قارار چىقارغۇچى پەقەتلا يېگانە ئاللاھتۇر.
سۈرە نىسا 50-ئايەت
انظُرْ كَيْفَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَكَفَى بِهِ إِثْمًا مُّبِينًا
(ئى مۇھەممەت!) ئۇلارنىڭ ئاللاھقا يالغاننى قانداق توقۇۋاتقانلىقىغا قارىغىن! بۇنىڭدىنمۇ ئوپئوچۇق گۇناھ بولمايدۇ(50).
سۈرە نىسا 51-ئايەت
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا
كىتابتىن نېسىۋە بېرىلگەنلەرنى كۆرمىدىڭمۇ؟ ئۇلار (ئاللاھنىڭ كالامىدىن يۈز ئۆرۈپ) سېھىر-كاھىنلىققا[8] ۋە تاغۇتقا[9] ئىشىنىدۇ، كاپىرلارنى كۆرسىتىپ: «بۇلارنىڭ تۇتقان يولى ئىمان ئېيتقانلارنىڭكىدىن تېخىمۇ توغرىدۇر» دەيدۇ(51).
[8] . جبت– سېھىرىگەرلىك، رەمماللىق، پالچىلىق دېگەندەك بارلىق باتىل ۋە خۇراپىي نەرسىلەرنى كۆرسىتىدۇ.
[9] . تاغۇت– ئىنساننىڭ ئاللاھتىن يىراقلىشىشىغا سەۋەپ بولىدىغان ھەرقانداق نەرسىنى كۆرسىتىدۇ.
سۈرە نىسا 52-ئايەت
أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَن يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ نَصِيرًا
ئەنە شۇلار ئاللاھ لەنەت قىلغان كىشىلەردۇر، ئاللاھ كىمنى لەنەت قىلىدىكەن، ئۇنىڭغا ھېچبىر مەدەتكار تاپالمايسەن(52).
سۈرە نىسا 53-ئايەت
أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّنَ الْمُلْكِ فَإِذًا لَّا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرًا
ياكى ئۇلارنىڭ پادىشاھلىقتىن ھەسسىسى بارمۇ؟ ئۇنداق بولغان تەقدىردىمۇ، ئۇلار (زىيادە بېخىللىقىدىن) كىشىلەرگە قىلچىلىك نەرسىنىمۇ بەرمەيتتى(53).
سۈرە نىسا 54-ئايەت
أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُم مُّلْكًا عَظِيمًا
ياكى ئۇلار ئاللاھ ئۆز پەزل-ئىلتىپاتىدىن كىشىلەرگە ئاتا قىلغان نەرسىلەرگە قىزغىنىۋاتامدۇ؟ ھالبۇكى، بىز ئىبراھىمنىڭ جەمەتىگە كىتاب، ھېكمەت[10]-پاراسەت بەرگەن ۋە ئۇلارغا شانلىق سەلتەنەت بەخش ئەتكەن ئىدۇق(54).
[10] . توغرا ھۆكۈمگە ئېرىشىش قابىلىيىتى.
سۈرە نىسا 55-ئايەت
فَمِنْهُم مَّنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُم مَّن صَدَّ عَنْهُ وَكَفَى بِجَهَنَّمَ سَعِيرًا
ئۇلارنىڭ بىر قىسمى ئىبراھىمغا ئىشەندى، يەنە بىرقىسمى ئۇنىڭدىن يۈز ئۆرۈدى. ئۇلارغا (غەزەپ بىلەن) لاۋۇلداپ تۇرغان جەھەننەم كۇپايە(55).
سۈرە نىسا 56-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا
شۈبھىسىزكى، بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزنى ئىنكار قىلغانلارنى دوزاخقا كىرگۈزىمىز، قاچانىكى ئۇلارنىڭ تېرىلىرى پىشىپ تۆكۈلسە، ئازاب-ئوقۇبەتنى تېتىشى ئۈچۈن، ئورنىغا باشقا تېرە يەڭگۈشلەپ تۇرىمىز. ئاللاھ ھەقىقەتەن كۈچ- قۇدرەتلىكتۇر، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(56).
سۈرە نىسا 57-ئايەت
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا
ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلغانلارنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىمىز، ئۇلار جەننەتلەردە مەڭگۈ قالىدۇ. ئۇلارغا جەننەتلەردە پاك جۈپتىلەر بولىدۇ، ئۇلارنى سالقىن سايىغا داخىل قىلىمىز(57).
سۈرە نىسا 58-ئايەت
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا
شۈبھىسىزكى، ئاللاھ سىلەرنى ئامانەتلەرنى ئېگىسىگە-لاياقەتلىك كىشىگە تاپشۇرۇشقا، كىشىلەر ئارىسىدا ھۆكۈم قىلغاندا ئادىل ھۆكۈم قىلىشقا بۇيرۇيدۇ، ئاللاھ سىلەرگە ئۇ ئارقىلىق نېمىدېگەن ياخشى نەسىھەتلەرنى قىلىدۇ. ئاللاھ ھەقىقەتەن ئاڭلاپ، كۆرۇپ تۇرغۇچىدۇر(58).
سۈرە نىسا 59-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھقا ئىتائەت قىلىڭلار، رەسۇلغا ۋە ئۆزۈڭلاردىن بولغان ئىش ئۈستىدىكىلەرگە ئىتائەت قىلىڭلار. ئەگەر سىلەر بىر مەسىلىدە دەتالاشتا قالساڭلار، ئۇ ھەقتە ئاللاھقا ۋە رەسۇلغا مۇراجىئەت قىلىڭلار، بۇ ئۆزۈڭلار ئۈچۈن ياخشىدۇر، نەتىجە ئېتىبارى بىلەن گۈزەلدۇر(59).
سۈرە نىسا 60-ئايەت
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَن يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا
بىر تەرەپتىن ساڭا چۈشۈرۈلگەن (قۇرئان)گە ۋە سەندىن ئىلگىرى چۈشۈرۈلگەن (ئۆتمۈشتىكى ساماۋى كىتاب)لەرگە ئىشەنگەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈۋاتقان، يەنە بىر تەرەپتىن ئەرزىنى تاغۇتنىڭ ئالدىغا ئېلىپ بارماقچى بولۇۋاتقانلارغا قارىمامسەن؟ ھالبۇكى، ئۇلار تاغۇتنى رەت قىلىشقا بۇيرۇلغان ئىدى، شەيتان ئۇلارنى چوڭقۇر زالالەتكە ئىتتىرىشكە ئۇرۇنىدۇ(60).
سۈرە نىسا 61-ئايەت
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودًا
ئۇلارغا: «ئاللاھ چۈشۈرگەن (قۇرئان)گە ۋە رەسۇلغا كېلىڭلار» دېيىلسە، بۇ مۇناپىقلار– ئىككى يۈزلىمىچىلەرنىڭ سەندىن پۈتۈنلەي يۈز ئۆرۈگەنلىكىنى كۆرىسەن(61).
سۈرە نىسا 62-ئايەت
فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَاءُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَتَوْفِيقًا
قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن بېشىغا بىرەر كېلىشمەسلىك كەلگەن چاغدا، سېنىڭ ئالدىڭغا كېلىپ ئاللاھ بىلەن قەسەم قىلغان ھالدا: «بىز پەقەت ياخشىلىق ۋە يارىشىشنىلا كۆزلىگەن ئىدۇق» دېگەنلەرنىڭ ھالى قانداق بولىدۇ؟(62).
سۈرە نىسا 63-ئايەت
أُولَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا
ئەنە شۇلارنىڭ دىللىرىدىكى (ئىككى يۈزلىمىچىلىك ۋە ھىيلە-مىكىر)نى ئاللاھ بىلىدۇ. شۇڭا ئۇلارغا پەرۋا قىلمىغىن، ئۇلارغا نەسىھەت قىلغىن ۋە ئۇلارنىڭ دىلىغا تەسىر قىلغۇدەك سۆزلەرنى قىلغىن(63).
سۈرە نىسا 64-ئايەت
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُوا أَنفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) بىز ھەر رەسۇلنى پەقەت ئاللاھنىڭ رۇخسىتى بىلەن ئىتائەت قىلىنسۇن ئۈچۈن ئەۋەتتۇق. ناۋادا ئۇلار ئۆزلىرىگە ئۆزلىرى ئۇۋال قىلغاندا، سېنىڭ ئالدىڭغا كېلىپ ئاللاھتىن ئەپۇ-مەغپىرەت تىلىگەن بولسا، سەنمۇ ئۇلار ئۈچۈن ئەپۇ-مەغپىرەت تىلىگەن بولساڭ، ئەلۋەتتە، ئۇلار ئاللاھنىڭ توۋىنى بەكمۇ قوبۇل قىلغۇچى، ناھايىتى رەھىمدىل ئىكەنلىكىنى بايقايتتى(64).
سۈرە نىسا 65-ئايەت
فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) رەببىڭ بىلەن قەسەمكى، ئۇلار ئۆز ئارىسىدىكى دەتالاشتا ساڭا ھۆكۈم چىقارغۇزمىغىچە، ئاندىن سېنىڭ چىقارغان ھۆكمىڭگە دىللىرىدا قىلچە غۇم ھېس قىلماستىن پۈتۈنلەي قايىل بولمىغۇچە ئىمان ئېيتقان بولمايدۇ(65).
سۈرە نىسا 66-ئايەت
وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِن دِيَارِكُم مَّا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٌ مِّنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا
ناۋادا بىز ئۇلارغا: «نەپسىڭلارنى ئۆلتۈرۈڭلار ياكى يۇرتۇڭلاردىن چىقىڭلار» دەپ ئەمر قىلغان بولساق ئىدۇق، ئۇلارنىڭ ئاز بىر قىسىمىدىن باشقىسى بۇنى ئىجرا قىلمايتتى. ناۋادا ئۇلار قىلىنغان ۋەز-نەسىھەتكە ئەمەل قىلغان بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە، ئۆزلىرى ئۈچۈن ياخشى بولغان ۋە (ئىمانى) تېخىمۇ مۇستەھكەم بولغان بولاتتى(66).
سۈرە نىسا 67-ئايەت
وَإِذًا لَّآتَيْنَاهُم مِّن لَّدُنَّا أَجْرًا عَظِيمًا
ئۇ چاغدا ھۇزۇرىمىزدىن ئۇلارغا ئەلۋەتتە بۈيۈك مۇكاپات ئاتا قىلاتتۇق(67).
سۈرە نىسا 68-ئايەت
وَلَهَدَيْنَاهُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا
ئۇلارنى ئەلۋەتتە توغرا يولغا ئېرىشتۈرگەن بولاتتۇق(68).
سۈرە نىسا 69-ئايەت
وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا
كىملەركى ئاللاھقا ۋە رەسۇلغا ئىتائەت قىلىدىكەن، ئەنە شۇلار ئاللاھ ئىنئام بەخش ئەتكەن نەبىيلەر، (ھەقىقەتكە) سادىق ياشىغانلار، (ھەقىقەتكە جانلىرى بىلەن) شاھىتلىك قىلغانلار ۋە سالىھلارنىڭ– ياخشىلىقنى قانات يايدۇرغانلارنىڭ سېپىدە بولىدۇ، ئۇلار نېمىدېگەن ياخشى ھەمراھلار(69).
سۈرە نىسا 70-ئايەت
ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ عَلِيمًا
بۇ ئاللاھتىن كەلگەن پەزل-ئىلتىپاتتۇر، ئاللاھ (پەزل-ئىلتىپاتقا تېگىشلىك بولغانلارنى) بىلىشكە كۇپايىدۇر(70).
سۈرە نىسا 71-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انفِرُوا جَمِيعًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! (دۈشمىنىڭلارغا قارشى) ھوشيار تۇرۇڭلار، (ئۇرۇشقا) تۈركۈم-تۈركۈم بولۇپ ياكى ھەممىڭلار بىرلىكتە قاتنىشىڭلار(71).
سۈرە نىسا 72-ئايەت
وَإِنَّ مِنكُمْ لَمَن لَّيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُن مَّعَهُمْ شَهِيدًا
شۈبھىسىزكى، ئاراڭلاردىن ئەلۋەتتە (ئۇرۇشقا قاتنىشىشقا) سۆرەلمىلىك قىلىدىغانلارمۇ چىقىدۇ. ئەگەر سىلەرگە بىرەر تالاپەت يەتسە، ئۇلار: «ئۇلار بىلەن بىللە بولمىغانلىقىم ئاللاھنىڭ ماڭا قىلغان ئىنئامى (بولمىسا مېنىڭ بېشىمغىمۇ تالاپەت كېلەتتى)» دەيدۇ(72).
سۈرە نىسا 73-ئايەت
وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِّنَ اللَّهِ لَيَقُولَنَّ كَأَن لَّمْ تَكُن بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يَا لَيْتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا
بىراق ئاللاھتىن سىلەرگە پەزل-ئىلتىپات (يەنى غەلىبە ۋە غەنىيمەت) كەلسە، گويا سىلەر بىلەن ئۇنىڭ ئارىسىدا ھېچقانداق دوستلۇق يوقتىكىدەك، «ئىسىت، مەن ئۇلار بىلەن بىللە ئۇرۇشقا قاتناشقان بولسام، ئەلۋەتتە چوڭ بىر مۇۋەپپەقىيەتكە ئېرىشەركەنمەن» دەيدۇ(73).
سۈرە نىسا 74-ئايەت
فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ وَمَن يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا
دۇنيا تىرىكچىلىكىنى ئاخىرەتكە تېگىشىدىغانلار ئاللاھ يولىدا جەڭ قىلسۇن. كىمكى ئاللاھ يولىدا ئۇرۇش قىلىپ ئۆلتۈرۈلسە ياكى غەلىبە قىلسا، بىز ئۇنىڭغا كاتتا مۇكاپات ئاتا قىلىمىز(74).
سۈرە نىسا 75-ئايەت
وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا
(ئى ئىمان ئېيتقانلار!) سىلەرگە نېمە بولدىكى، «ئى رەببىمىز! بىزنى ئاھالىسى زالىم شۇ ئەلدىن قۇتقۇزغايسەن (ئازاتلىققا ئېرىشتۈرگەيسەن)، ئۆز ھۇزۇرۇڭدىن بىزگە بىر قاياشنى ئاتا قىلغايسەن، ئۆز ھۇزۇرىڭدىن بىزگە بىر يار-يۆلەكنى مۇيەسسەر قىلغايسەن» دەپ ئاھۇزار قىلىۋاتقان چارىسىز ئەر-ئاياللار ۋە بالىلارنى قۇتقۇزۇش يولىدا نېمە ئۈچۈن ئۇرۇش قىلمايسىلەر؟(75).
سۈرە نىسا 76-ئايەت
الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا
ئىمان ئېيتقانلار ئاللاھ يولىدا ئۇرۇش قىلىدۇ؛ كاپىر بولغانلار بولسا تاغۇتنىڭ يولىدا ئۇرۇش قىلىدۇ. شۇڭا سىلەر شەيتاننىڭ دوستلىرىغا قارشى ئۇرۇش قىلىڭلار، شەيتاننىڭ ھىيلە-مىكىرى راستتىنلا ئاجىزدۇر(76).
سۈرە نىسا 77-ئايەت
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَقَالُوا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتَاعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلَا تُظْلَمُونَ فَتِيلًا
(ئى مۇھەممەت! «ئۇرۇش قىلىشقا رۇخسەت قىلىنسىچۇ» دەپ سۈيلەشكەندە:) «(ئۇرۇشتىن ھازىرچە) قولۇڭلارنى يىغىڭلار، نامازنى تەلەپكە لايىق ئادا قىلىڭلار، زاكات بېرىڭلار» دېيىلگەنلەرنىڭ شۇ ھالىغا قارىمامسەن؟ ۋاقتى كېلىپ ئۇلارغا ئۇرۇش قىلىش پەرز قىلىنىۋىدى، ئۇلاردىن بىر تۈركۈمى دۈشمەندىن خۇددى ئاللاھتىن قورققاندەك، بەلكى ئۇنىڭدىنمۇ بەكرەك قورقۇپ: «ئى رەببىمىز! نېمىشقا بىزگە ئۇرۇش قىلىشنى پەرز قىلدىڭ؟ بىزگە بىرئاز ۋاقىت بەرسەڭ بولماسمىدى» دېيىشتى. ئېيتقىنكى: «دۇنيانىڭ ھالاۋىتى ئازدۇر، تەقۋادار– مەسئۇلىيەتچان بولغانلار ئۈچۈن ئاخىرەت ئەڭ ياخشىدۇر، سىلەرگە قىلچىمۇ ئۇۋال قىلىنمايدۇ»(77).
سۈرە نىسا 78-ئايەت
أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ وَإِن تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِ اللَّهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلٌّ مِّنْ عِندِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا
قەيەردە بولماڭلار، ھەتتا يۇلتۇزلارغا تاقاشقۇدەك ئېگىز قەلئەلەردە بولغان تەقدىردىمۇ، ئۆلۈم سىلەرنى تاپىدۇ. ئەگەر ئۇلار بىرەر ياخشىلىققا ئېرىشسە، «بۇ ئاللاھتىن بولدى» دېيىشىدۇ. ئەگەر ئۇلار بىرەر زىيان-زەخمەتكە ئۇچرىسا، «بۇ سەندىن بولدى» دېيىشىدۇ. (ئى مۇھەممەت! بۇلارغا) ئېيتقىنكى: «ھەممىسى ئاللاھ تەرىپىدىندۇر». بۇ كىشىلەر توپى ھېچقانداق گەپنى چۈشەنمىگىلى تاس قالىدۇ؟!(78).
سۈرە نىسا 79-ئايەت
مَّا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا
(ئى ئىنسان!) ساڭا يەتكەن ھەرقانداق ياخشىلىق ئاللاھتىندۇر، ساڭا يەتكەن ھەرقانداق يامانلىق (قىلمىشلىرىڭ تۈپەيلى) ئۆزۈڭدىندۇر. (ئى مۇھەممەت!) سېنى بىز ئىنسانلارغا ئەلچى قىلىپ ئەۋەتتۇق، ئاللاھ بۇنىڭغا يېتەرلىك شاھىتتۇر(79).
سۈرە نىسا 80-ئايەت
مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَن تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا
كىمكى رەسۇلغا ئىتائەت قىلىدىكەن، ئۇ ئاللاھقا ئىتائەت قىلغان بولىدۇ (چۈنكى رەسۇل ئاللاھنىڭ ئەمرىنى يەتكۈزىدۇ). كىمكى (ئى مۇھەممەت!) سەندىن يۈز ئۆرۈيدىكەن، (بىلگىنكى،) بىز سېنى ئۇلارغا مۇھاپىزەتچى قىلىپ ئەۋەتمىدۇق(80).
سۈرە نىسا 81-ئايەت
وَيَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا مِنْ عِندِكَ بَيَّتَ طَائِفَةٌ مِّنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ وَاللَّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا
ئۇلار: «(بۇيرۇقىڭغا) ئىتائەت قىلىمىز» دەيدۇ، سېنىڭ يېنىڭدىن ئايرىلغان چاغدا بولسا، ئۇلارنىڭ بىر تۈركۈمى كېچە قاراڭغۇلۇقىدا سېنىڭ دېگىنىڭنىڭ تەتۈرىسىنى پىلانلايدۇ. ئاللاھ ئۇلارنىڭ كېچە قاراڭغۇلۇقىدا تۈزگەن پىلانلىرىنى خاتىرىلەپ تۇرىدۇ. سەن ئۇلارغا پەرۋا قىلمىغىن، ئاللاھقا تايانغىن، تايانچ بولۇشقا ئاللاھ يېتەرلىكتۇر(81).
سۈرە نىسا 82-ئايەت
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا
ئۇلار قۇرئان ھەققىدە ئەتراپلىق ئويلانمامدۇ؟ ناۋادا قۇرئان ئاللاھتىن باشقا بىر مەنبەدىن كەلگەن بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە، ئۇلار قۇرئاندا نۇرغۇن زىددىيەتلەرنى تاپقان بولاتتى(82).
سۈرە نىسا 83-ئايەت
وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلًا
ئۇلارغا ئامانلىق ياكى قورقۇنچ بىلەن مۇناسىۋەتلىك بىرەر (سەزگۈر) خەۋەر ئۇلاشسا، ئۇنى سىرتقا يېيىۋېتىدۇ، ھالبۇكى، ئۇنى رەسۇلغا ۋە ئۆز ئىچىدىكى ئىش بېشىدىكىلەرگە مەلۇم قىلغان بولسا ئىدى، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى مۇتەخەسسىسلەر مەسىلىنىڭ ماھىيىتىنى بىلىۋالاتتى. (ئى مۆمىنلەر!) ئەگەر سىلەرگە ئاللاھنىڭ پەزل-ئىلتىپاتى ۋە مېھىر-شەپقىتى بولمىسا ئىدى، سىلەرنىڭ ئازغىنىڭلاردىن باشقىلىرىڭلار، ئەلۋەتتە، شەيتانغا ئەگىشىپ كېتەتتىڭلار(83).
سۈرە نىسا 84-ئايەت
فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَن يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنكِيلًا
(ئى مۇھەممەت!) ئاللاھ يولىدا ئۇرۇش قىلغىن، سەن پەقەت ئۆزۈڭگىلا جاۋابكارسەن. مۆمىنلەرنى ئۇرۇش قىلىشقا قىزىقتۇرغىن، ئۈمىدكى، ئاللاھ كاپىرلارنىڭ كۈچىنى توسۇپ قالغۇسى! ئاللاھنىڭ كۈچى ئەڭ زوردۇر، جازاسىمۇ ئەڭ قاتتىقتۇر(84).
سۈرە نىسا 85-ئايەت
مَّن يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُن لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا وَمَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُن لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقِيتًا
كىمكى ياخشى ئىش ئۈچۈن ھەمدەم بولسا، ئۇنىڭدىن ئۇنىڭ نېسىۋىسى بولىدۇ؛ كىمكى يامان ئىش ئۈچۈن ھەمدەم بولسا، ئۇنىڭدىنمۇ ئۇنىڭ نېسىۋىسى بولىدۇ. ئاللاھ ھەممىنى كۆزىتىپ تۇرغۇچىدۇر(85).
سۈرە نىسا 86-ئايەت
وَإِذَا حُيِّيتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا
سىلەرگە (بىراۋ تەرىپىدىن) سالام بېرىلسە، ئۇنىڭ سالىمىنى تېخىمۇ چىرايلىق يوسۇندا ئىلىك ئېلىڭلار ياكى سالىمىنى ئەينەن قايتۇرۇڭلار. ئاللاھ ھەقىقەتەن ھەممە نەرسىدىن ھېساب ئالغۇچىدۇر(86).
سۈرە نىسا 87-ئايەت
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا
ئاللاھتىن باشقا ھېچ ئىلاھ يوقتۇر، ئۇ سىلەرنى شەكسىز بولىدىغان قىيامەت كۈنىدە (بۇ دۇنيادا قىلغان ئىش-ھەرىكىتىڭلاردىن ھېساب ئېلىش ئۈچۈن مەھشەرگاھقا) جەزمەن يىغىدۇ. ئاللاھتىنمۇ توغرا سۆزلۈك كىم بار؟!(87).
سۈرە نىسا 88-ئايەت
فَمَا لَكُمْ فِي الْمُنَافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَاللَّهُ أَرْكَسَهُم بِمَا كَسَبُوا أَتُرِيدُونَ أَن تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا
(ئى ئىمان ئېيتقانلار!) قىلمىشلىرى تۈپەيلى ئاللاھ ئارقىغا چېكىندۈرۈۋەتكەن ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلار توغرىسىدا نېمىشقا ئىككى گۇرۇھقا بۆلۈنۈپ كېتىسىلەر؟[11] ئاللاھ زالالەتتە تاشلاپ قويغان كىشىلەرنى سىلەر توغرا يولغا ئېرىشتۈرمەكچى بولۇۋاتامسىلەر؟ ئاللاھ كىمنىكى زالالەتتە تاشلاپ قويىدىكەن، سەن ئۇنىڭغا توغرا يول تاپالمايسەن (88).
[11] . بىر بۆلۈك ساھابىلەرنىڭ مۇناپىقلارنىڭ سىرتقى كۆرۈنۈشىگە قاراپ، ئۇلارغا ئالدىنىپ دوست بولۇپ ئۆتمەكچى بولۇۋاتقانلىقى، يەنە بىر بۆلۈك ساھابىلەرنىڭ بولسا ئۇلاردىن قەتئىي يىراق تۇرماقچى بولغانلىقى ھەققىدىكى قارىمۇقارشى مەيدانى كۆزدە تۇتۇلغان.
سۈرە نىسا 89-ئايەت
وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِيَاءَ حَتَّى يُهَاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِن تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا
ئۇلار سىلەرنىڭمۇ،ئۆزلىرىگە ئوخشاش كاپىر بولۇپ كېتىشىڭلارنى ئارزۇ قىلىدۇ، ئۇلار ئاللاھ يولىدا ھىجرەت قىلمىغۇچە ئۇلاردىن جانجىگەر دوست تۇتماڭلار. ئەگەر ئۇلار دۈشمەنلىككە يۈزلەنسە، ئۇلارنى قەيەردە تاپساڭلار شۇ يەردە تۇتۇپ ئۆلتۈرۈڭلار، ئۇلاردىن نە جانجىگەر دوست، نە مەدەتكار تۇتماڭلار(89).
سۈرە نىسا 90-ئايەت
إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُم مِّيثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَن يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا
پەقەت سىلەر بىلەن ئۆزى ئارىسىدا كېلىشىم بولغان بىر قوۋمگە پاناھلانغانلار ياكى سىلەرگە قارشى ئۇرۇش قىلىشتىن ۋەياكى ئۆز قوۋمگە قارشى ئۇرۇش قىلىشتىن يۈرەكلىرى سىقىلىپ (يەنى سىلەر تەرەپمۇ ئەمەس، ئۆز قوۋمى تەرەپمۇ ئەمەس بولۇپ) سىلەرگە كەلگەنلەر بۇنىڭدىن مۇستەسنا (يەنى مۇنداقلارنى ئۆلتۈرمەڭلار ۋە ئەسىر ئالماڭلار). ناۋادا ئاللاھ خالىغان بولسا، ئۇلارنى سىلەرگە قارشى ئۈستۇنلۈككە ئىگە قىلىپ قوياتتى‎، ئاندىن ئۇلار ئەلۋەتتە سىلەر بىلەن ئۇرۇشاتتى (يەنى ئاللاھ ئۇلارنى كۈچلۈك قىلىپ سىلەرگە قارشى ئۇرۇش قىلىشقا جۈرئەتلىك قىلاتتى). ئەگەر ئۇلار سىلەردىن يىراق تۇرۇپ سىلەر بىلەن ئۇرۇشمىسا ۋە سىلەرگە تىنچلىق تەكلىپى قويسا، ئاللاھ سىلەرنىڭ ئۇلارغا ھۇجۇم قىلىشىڭلارغا ھەرگىز رۇخسەت قىلمايدۇ (90).
سۈرە نىسا 91-ئايەت
سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَن يَأْمَنُوكُمْ وَيَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيهَا فَإِن لَّمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا
ھەم سىلەردىن ھەم ئۆز قوۋمىدىن ئامانلىققا ئېرىشمەكچى بولغان ئىككىنچى بىر خىل كىشىلەر (يەنى مۇناپىقلار)نى كۆرىسىلەر، ئۇلار قاچانىكى (مۆمىنلەرگە قارشى) پىتنە-پاساتقا چاقىرىلسا ئۆزلىرىنى ئۇنىڭغا ئاتىدۇ. ئەگەر ئۇلار سىلەردىن يىراق تۇرمىسا، سىلەر بىلەن تىنچلىق ئورنىتىشقا ئۇنىمىسا، (سىلەر بىلەن) ئۇرۇشۇشتىن قول يىغمىسا، بۇ چاغدا ئۇلارنى قەيەردە كۆرسەڭلار شۇ يەردە تۇتۇڭلار ۋە ئۆلتۈرۈڭلار، بىز سىلەرنىڭ ئۇلارغا قارشى تەدبىر قوللىنىشىڭلارغا ئېنىق رۇخسەت بەردۇق(91).
سۈرە نىسا 92-ئايەت
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلَّا أَن يَصَّدَّقُوا فَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ عَدُوٍّ لَّكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَإِن كَانَ مِن قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُم مِّيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِّنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
سەۋەنلىك بولۇپ قالمىسىلا، مۆمىن ئادەم مۆمىن ئادەمنى ئۆلتۈرمەيدۇ. كىمكى بىرەر مۆمىننى سەۋەنلىك بىلەن ئۆلتۈرۈپ قويىدىكەن، ئۇ بىر مۆمىن قۇلنى ئازاد قىلىشى ۋە ئۆلتۈرۈلگۈچىنىڭ ۋارىسلىرىغا تۆلەم– خۇن ھەققى تۆلىشى كېرەك. ۋارىسلار تۆلەمنى كەچۈرۈم قىلسا، ئۇ باشقا. ئەگەر ئۆلتۈرۈلگۈچى مۆمىن سىلەرگە دۈشمەن (كۇففار) خەلققە تەۋە بولسا، بۇ چاغدا ئۆلتۈرۈپ قويغۇچى بىر نەپەر مۆمىن قۇلنى ئازاد قىلسىلا بولىدۇ؛ ئەگەر ئۆلتۈرۈلگۈچى سىلەر بىلەن كېلىشىم تۈزگەن قوۋمدىن بولسا، بۇنداق ئەھۋالدا ئۆلتۈرۈلگۈچىنىڭ ئائىلىسىگە تۆلەم تۆلىشى ۋە بىر مۆمىن قۇلنى ئازاد قىلىشى كېرەك. قۇل ئازاد قىلىشقا قۇربىتى يەتمىگەن ئادەم ئاللاھ تەرىپىدىن توۋىىسىنىڭ قوبۇل بولۇشى ئۈچۈن ئىككى ئاي ئۈزۈلدۈرمەي روزا تۇتۇشى كېرەك. ئاللاھ بىلىپ تۇرغۇچى، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(92).
سۈرە نىسا 93-ئايەت
وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا
كىمكى بىر مۆمىننى قەستەن ئۆلتۈرىدىكەن، ئۇنىڭ جازاسى جەھەننەمدۇر، ئۇ جەھەننەمدە مەڭگۈ قالىدۇ. ئاللاھ ئۇنىڭغا غەزەپلىنىدۇ، لەنەتلەيدۇ ۋە قاتتىق ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلايدۇ(93).
سۈرە نىسا 94-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِندَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنتُم مِّن قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھ يولىدا (ئۇرۇشقا) ئاتلانغان ۋاقتىڭلاردا ئوبدان ئېنىقلاڭلار، سىلەرگە تىنچلىق تەكلىپى قويغان ئادەمگە دۇنيانىڭ مال-مۈلكى (يەنى غەنىيمەت)نى كۆزلەپ «سەن مۆمىن ئەمەسسەن» دېمەڭلار (يەنى ئۇنى ئۆلتۈرۈۋەتمەڭلار)، چۈنكى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا كۆپ غەنىيمەتلەر بار. ئىلگىرى سىلەرمۇ ئەنە شۇنداق (كاپىر) ئىدىڭلار، كېيىن ئاللاھ سىلەرگە (ئىماننى) ئىلتىپات قىلدى. (ئۇلارنى ئۆزۈڭلارغا سېلىشتۇرۇپ) ئېنىقلاپ ئىش قىلىڭلار، ئاللاھ سىلەرنىڭ قىلمىشىڭلاردىن خەۋەرداردۇر(94).
سۈرە نىسا 95-ئايەت
لَّا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا
مۆمىنلەردىن ئۆزرىسىز تۇرۇپ (ئۇرۇشقا قاتناشماي جىم) ئولتۇرۇۋالغانلار ئاللاھ يولىدا پۇل-ماللىرىنى، جانلىرىنى تىكىپ كۈرەش قىلغۇچىلار بىلەن ئوخشاش ئورۇندا بولمايدۇ. ئاللاھ پۇل-ماللىرىنى، جانلىرىنى تىكىپ كۈرەش قىلغۇچىلارنى (جىم) ئولتۇرۇۋالغانلاردىن دەرىجە جەھەتتىن ئۈستۈن تۇتتى. گەرچە ئاللاھ بارچە مۆمىنلەرگە ئەڭ گۈزەل (يۇرت بولغان جەننەتنى) ۋەدە قىلغان بولسىمۇ، بىراق ئاللاھ يولىدا كۈرەش قىلغانلارنى (جىم) ئولتۇرۇۋالغانلارغا قارىغاندا بۈيۈك مۇكاپات بىلەن ئۈستۈن مەرتىۋىگە ئېرىشتۈردى(95).
سۈرە نىسا 96-ئايەت
دَرَجَاتٍ مِّنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا
ئاللاھ (ئۇلارغا) ئۆز دەرگاھىدىن يۈكسەك مەرتىۋىلەر، ئەپۇ-مەغپىرەت ۋە شەپقەت ئاتا قىلدى، ئاللاھ ئىنتايىن ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى رەھىمدىلدۇر(96).
سۈرە نىسا 97-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا
(كۇپۇر دىيارىدىن ھىجرەت قىلماي) ئۆزىگە ئۇۋال قىلغانلارنىڭ جانلىرىنى ئالغان چاغدا، پەرىشتىلەر ئۇلاردىن: «سىلەر نېمە قىلغۇلۇق قىلغان ئىدىڭلار؟» دەپ سورايدۇ. ئۇلار: «بىز زېمىندا چارىسىز-ئېزىلگەن (شۇڭا ئاللاھنىڭ تەلىماتلىرىنى ئورۇنلىيالمىغان) ئىدۇق» دەيدۇ. پەرىشتىلەر: «ھىجرەت قىلساڭلار ئاللاھنىڭ زېمىنى كەڭرى ئەمەسمىدى؟» دەيدۇ. ئەنە شۇنداقلارنىڭ بارىدىغان جايى جەھەننەمدۇر، جەھەننەم نېمىدېگەن يامان جاي!(97).
سۈرە نىسا 98-ئايەت
إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا
پەقەت ئەرلەردىن، ئاياللاردىن، بالىلاردىن (ھىجرەت قىلىشقا) چارە قىلالمىغان، يول تاپالمىغان ئاجىزلار بۇنىڭدىن مۇستەسنا(98).
سۈرە نىسا 99-ئايەت
فَأُولَئِكَ عَسَى اللَّهُ أَن يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا
ئۈمىدكى، ئاللاھ ئۇلارنى ئەپۇ قىلغۇسى! ئاللاھ ناھايىتى ئەپۇ قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر(99).
سۈرە نىسا 100-ئايەت
وَمَن يُهَاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِيرًا وَسَعَةً وَمَن يَخْرُجْ مِن بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا
كىمكى ئاللاھ يولىدا ھىجرەت قىلىدىكەن، ئۇ يەر يۈزىدە چىقىش يولى ۋە كەڭچىلىك تاپىدۇ. كىمكى ئۆيىدىن ئاللاھنىڭ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىنىڭ تەرىپىگە ھىجرەت قىلىپ چىقىپ، ئارقىدىن يولدا ۋاپات تاپسا، ئۇنىڭ مۇكاپاتىنى ئاللاھ ئۆزى بېرىدۇ. ئاللاھ ناھايىتى كەچۈرۈمچان، تولىمۇ مېھرىباندۇر(100).
سۈرە نىسا 101-ئايەت
وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكَافِرِينَ كَانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُّبِينًا
يەر يۈزىدە سەپەرگە چىققان ۋاقتىڭلاردا، كاپىرلارنىڭ سىلەرگە ئۇشتۇمتۇت يامانلىق قىلىشىدىن ئەنسىرەپ نامازنى قىسقارتىپ ئوقۇساڭلار سىلەرگە ھېچ گۇناھ بولمايدۇ. كاپىرلار سىلەرگە ھەقىقەتەن ئوپئوچۇق دۈشمەندۇر(101).
سۈرە نىسا 102-ئايەت
وَإِذَا كُنتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِن وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُم مَّيْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِن كَانَ بِكُمْ أَذًى مِّن مَّطَرٍ أَوْ كُنتُم مَّرْضَى أَن تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا
(ئى مۇھەممەت!) ئەگەر سەن (ئۇرۇشتا) ئۇ (مۆمىن)لار بىلەن بىللە بولۇپ ئۇلار بىلەن نامازغا تۇرغىنىڭدا، ئۇلارنىڭ بىر قىسىمى سەن بىلەن بىرلىكتە نامازغا تۇرسۇن ۋە قوراللىرىنى (ئېھتىيات يۈزىسىدىن) يېنىدا تۇتسۇن، ئۇلار سەجدە قىلىپ بولغاندىن كېيىن ئارقاڭلارغا ئۆتۈپ تۇرسۇن؛ (ئۇلارنىڭ ئورنىغا تېخى) ناماز ئوقۇمىغان ئىككىنچى بىر قىسىمى كېلىپ سەن بىلەن بىرلىكتە ناماز ئوقۇسۇن، ھوشيار تۇرسۇن ۋە قوراللىرىنى يېنىدا تۇتسۇن. كاپىرلار سىلەرنىڭ قوراللىرىڭلارنى ۋە ئەشيالىرىڭلارنى تاشلاپ قويۇپ بىخەستەلىك قىلىشىڭلارنى، شۇنىڭ بىلەن سىلەرگە تۇيۇقسىز ھۇجۇم قىلىشنى ئارزۇ قىلىدۇ. ئەگەر سىلەرگە يامغۇر سەۋەبىدىن قىيىنچىلىق تۇغۇلسا ياكى كېسەل بولساڭلار، (بۇ چاغدا ناماز ئەسناسىدا) قوراللىرىڭلارنى قويۇپ قويساڭلار سىلەرگە ھېچ گۇناھ بولمايدۇ، (سىلەر يەنىلا) ئېھتىياتچان بولۇپ ھوشيار تۇرۇڭلار. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ كاپىرلارغا خار قىلغۇچى ئازاب-ئوقۇبەتنى تەييارلىدى(102).
سۈرە نىسا 103-ئايەت
فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا
نامازدىن بوشىغان ۋاقتىڭلاردا ئۆرە تۇرۇپمۇ، ئولتۇرۇپمۇ، يېتىپمۇ ئاللاھنى ياد ئېتىڭلار. خاتىرجەم بولغان چېغىڭلاردا نامازنى تەلەپكە لايىق ئادا قىلىڭلار. شۈبھىسىزكى، ناماز مۆمىنلەرگە ۋاقتى بەلگىلەنگەن ھالدا پەرز قىلىندى(103).
سۈرە نىسا 104-ئايەت
وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِن تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
دۈشمەن قوشۇنىنىڭ ئارقىسىدىن قوغلاشتا بوشاشماڭلار، ئەگەر سىلەر قىينالغان بولساڭلار، ئۇلارمۇ چوقۇم خۇددى سىلەرگە ئوخشاش قىينىلىدۇ، سىلەر ئۇلار ئۈمىد قىلمايدىغان (شېھىتلىك)نى ئاللاھتىن ئۈمىد قىلىسىلەر. ئاللاھ بىلگۈچىدۇر، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(104).
سۈرە نىسا 105-ئايەت
إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلَا تَكُن لِّلْخَائِنِينَ خَصِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) سېنى كىشىلەر ئارىسىدا ئاللاھنىڭ كۆرسەتكىنى بويىچە ھۆكۈم قىلسۇن دەپ، ساڭا كىتابنى ھەقىقەتەن چىنلىق ئاساسىدا چۈشۈردۇق. (ئاللاھقا) خىيانەت قىلغانلارغا ھەرگىزمۇ يان باسقۇچى بولمىغىن(105).
سۈرە نىسا 106-ئايەت
وَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا
ئاللاھتىن ئەپۇ-مەغپىرەت تىلىگىن، چۈنكى ئاللاھ ھەقىقەتەن بەكمۇ ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى رەھىمدىلدۇر(106).
سۈرە نىسا 107-ئايەت
وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتَانُونَ أَنفُسَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ خَوَّانًا أَثِيمًا
(ناتوغرا يولدا مېڭىپ) ئۆزلۈكىگە خىيانەت قىلىۋاتقانلارغا يان بېسىپ مۇنازىرىلەشمىگىن. ئاللاھ خىيانەتكە ئادەتلەنگەن، گۇناھقا چۆمگەن كىشىلەرنى راستتىنلا ياقتۇرمايدۇ(107).
سۈرە نىسا 108-ئايەت
يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لَا يَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطًا
ئۇلار (قىلمىشلىرىنى) ئىنسانلاردىن يوشۇرغىنى بىلەن ئاللاھتىن يوشۇرالمايدۇ. ئۇلار كېچىنىڭ قاراڭغۇلۇقىدا ئاللاھ رازى بولمايدىغان گەپ-سۆزنى قىلىشىۋاتقاندا، ئاللاھ ئۇلارنىڭ يېنىدا ئىدى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ قىلمىشلىرىنى قورشاۋغا ئېلىپ تۇرغۇچىدۇر(108).
سۈرە نىسا 109-ئايەت
هَا أَنتُمْ هَؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَمَن يُجَادِلُ اللَّهَ عَنْهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَم مَّن يَكُونُ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا
سىلەر شۇنداق كىشىلەركى، دۇنيا ھاياتىدا ئۇ (ئۆزلۈكىگە خىيانەت قىلىۋاتقان)لارغا يان بېسىپ مۇنازىرىلەشتىڭلار، قىيامەت كۈنى كىم ئۇلارغا يان بېسىپ ئاللاھ بىلەن مۇنازىرىلىشەلەيدۇ؟ ياكى كىم ئۇلارغا ھامىي بولالايدۇ؟(109).
سۈرە نىسا 110-ئايەت
وَمَن يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَّحِيمًا
كىمكى بىرەر يامانلىق قىلىپ سېلىپ ياكى ئۆزىگە ئۇۋال قىلىپ قويۇپ، ئارقىدىن ئاللاھتىن ئەپۇ-مەغپىرەت تىلىسە، ئۇ ئاللاھنىڭ ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچى ۋە ناھايىتى رەھىمدىل ئىكەنلىكىنى بايقايدۇ(110).
سۈرە نىسا 111-ئايەت
وَمَن يَكْسِبْ إِثْمًا فَإِنَّمَا يَكْسِبُهُ عَلَى نَفْسِهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
كىمكى بىرەر گۇناھ قىلسا، ئۇنى ئۆزىنىڭ زىيىنىغا قىلغان بولىدۇ. ئاللاھ بىلگۈچىدۇر، ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(111).
سۈرە نىسا 112-ئايەت
وَمَن يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا
كىمكى سەۋەنلىك بىلەن ياكى قەستەن بىرەر گۇناھ ئۆتكۈزۈپ قويۇپ، ئارقىدىن ئۇنى بىگۇناھ ئادەمگە چاپلىسا، ئۇ ئېغىر بەتنامنى ۋە ئوپئوچۇق گۇناھنى ئۆزىگە يۈكلىۋالغان بولىدۇ(112).
سۈرە نىسا 113-ئايەت
وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّت طَّائِفَةٌ مِّنْهُمْ أَن يُضِلُّوكَ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَضُرُّونَكَ مِن شَيْءٍ وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُن تَعْلَمُ وَكَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) ئەگەر ساڭا ئاللاھنىڭ پەزل-كەرىمى ۋە رەھمىتى بولمىسا ئىدى، ئۇلاردىن بىر گۇرۇھ ئادەم چوقۇم سېنى ئازدۇرۇشقا ئۇرۇناتتى، ئۇلار پەقەت ئۆزلىرىنىلا ئازدۇرىدۇ، ساڭا قىلچە زىيان يەتكۈزەلمەيدۇ. چۈنكى ئاللاھ ساڭا بۇ كىتابنى ۋە ھېكمەتنى چۈشۈردى، ساڭا سەن بىلمىگەن نەرسىلەرنى بىلدۈردى. ئاللاھنىڭ ساڭا قىلغان پەزل-ئىلتىپاتى كاتتىدۇر(113).
سۈرە نىسا 114-ئايەت
لَّا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِّن نَّجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا
سەدىقە-ساخاۋەتكە ياكى ياخشىلىققا ۋەياكى خالايىقنى ئۆزئارا ئەپلەشتۈرۈشكە تەرغىب قىلىدىغان كىشىلەرنىڭ يوشۇرۇن سۆھبىتىدىن باشقا يوشۇرۇن سۆھبەتنىڭ كۆپىنچىسىدە ياخشىلىق يوقتۇر. كىمكى يۇقىرىقى ئىشلارنى ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى ئىزدەپ قىلىدىكەن، ئۇنىڭغا كاتتا مۇكاپات ئاتا قىلىمىز(114).
سۈرە نىسا 115-ئايەت
وَمَن يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا
كىمكى ئۆزىگە توغرا يول ئېنىق بولغاندىن كېيىن رەسۇلغا قارشى تۇرىدىكەن ۋە مۆمىنلەرنىڭ يولىدىن باشقا يولغا ئەگىشىدىكەن، ئۇنى تاللىۋالغان يولىغا قويۇپ بېرىمىز ۋە جەھەننەمگە كىرگۈزىمىز. جەھەننەم نېمىدېگەن يامان جاي!(115).
سۈرە نىسا 116-ئايەت
إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا
شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ئۆزىگە شېرىك كەلتۈرۈلۈشىنى ھەرگىزمۇ كەچۈرمەيدۇ، بۇنىڭدىن باشقىنى (ئاللاھ ئۆزى) خالىغان ئادەمدىن كەچۈرۈۋېتىدۇ. كىمكى ئاللاھقا شېرىك كەلتۈرىدىكەن، ئۇ ھەقىقەتەن پۈتۈنلەي ئازغان بولىدۇ(116).
سۈرە نىسا 117-ئايەت
إِن يَدْعُونَ مِن دُونِهِ إِلَّا إِنَاثًا وَإِن يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطَانًا مَّرِيدًا
ئۇ ( مۇشرىك)لار ئاللاھنى قويۇپ، ئاللاھتىن تۆۋەن (تۇرىدۇ دەپ ئىشەنگەن) ئايال بۇتلارغا دۇئا قىلىپ يالۋۇرۇشىدۇ، (ئەمەلىيەتتە) ئۇلار ئاللاھقا بەندىچىلىك قىلىشتىن باش تارتقان شەيتانغىلا دۇئا قىلىپ يالۋۇرىدۇ(117).
سۈرە نىسا 118-ئايەت
لَّعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَّفْرُوضًا
ئاللاھ شەيتانغا لەنەت قىلغان ئىدى، شەيتان ئېيتتى: «مەن سېنىڭ بەندىلىرىڭدىن مەلۇم ئۈلۈشىنى (بويۇنتۇرۇقۇمغا) ئالىمەن(118).
سۈرە نىسا 119-ئايەت
وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَن يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِّن دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِينًا
ئۇلارنى چوقۇم ئازدۇرىمەن، ئۇلارنى خام خىيال قىلدۇرىمەن، ئۇلارنى چوقۇم چارپايلار[12]نىڭ قۇلاقلىرىنى يېرىشقا بۇيرۇيمەن[13]، ئۇلارنى چوقۇم ئاللاھنىڭ يارىتىشىنى ئۆزگەرتىۋېتىشكە بۇيرۇيمەن[14]». كىمكى ئاللاھنى قويۇپ شەيتاننى جانجىگەر دوست قىلىۋالىدىكەن، ئۇ ئوپئوچۇق زىيان تارتقان بولىدۇ(119).
[12] . چارپاي– تۆگە، كالا، قوي، ئۆچكە قاتارلىق چارۋىلارنى كۆرسىتىدۇ.
[13] . سۈرە مائىدە 103- ئايەتتە بايان قىلىنغىنىدەك، بەزى ھايۋاناتلار «مۇقەددەس ھايۋان» دەپ ئېلان قىلىنىپ قويۇپ بېرىلەتتى، بۇنىڭ بەلگىسى سۈپىتىدە قۇلىقى كېسىۋېتىلەتتى ياكى بىرەر ئەزاسىغا نىشانە ئۇرۇلاتتى. بۇ ئايەتتە مۇشۇ خاتا قىلمىش كۆزدە تۇتۇلغان.
[14] . بۇ ئايەتتە نەزەردە تۇتۇلغىنى، ئاللاھنىڭ يارىتىشىغا ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈشنىڭ چەكلەنگەن قىلمىش ئىكەنلىكى بولۇپ، جاھىلىيەت دەۋرىدىكى ئىنسانلار ئۆزلىرىنىڭ پايدىلنىشى ئۈچۈن يارىتىلغان ھايۋاناتلارنىڭ ئەزالىرىنى بۇزۇپ تاشلاپ فىزېئولوگىيىسىنى ئۆزگەرتكەن بولسا، ھازىرقى زاماندا ھايۋاناتلارنىڭ ۋە ئۆسۈملۈكلەرنىڭ گېنلىرى ئۆزگەرتىلىپ، يارىتىلىشىغا ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈلمەكتە.
سۈرە نىسا 120-ئايەت
يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا
شەيتان ئۇلارغا (يالغان) ۋەدىلەرنى بېرىدۇ ۋە ئۇلارنى خام خىيالغا سالىدۇ. شەيتاننىڭ ئۇلارغا بەرگەن ۋەدىسى ئالداشتىن باشقا نەرسە ئەمەس(120).
سۈرە نىسا 121-ئايەت
أُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَلَا يَجِدُونَ عَنْهَا مَحِيصًا
ئەنە شۇلارنىڭ بارىدىغان جايى جەھەننەمدۇر، ئۇلار جەھەننەمدىن قاچىدىغان جاي تاپالمايدۇ(121).
سۈرە نىسا 122-ئايەت
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا
ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلغانلارغا كەلسەك، ئۇلارنى ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان جەننەتلەرگە كىرگۈزىمىز، ئۇلار جەننەتلەردە مەڭگۈ تۇرىدۇ. ئاللاھنىڭ ۋەدىسى ھەقتۇر، ئاللاھتىنمۇ بەكرەك راست سۆزلۈك كىم بار؟(122).
سۈرە نىسا 123-ئايەت
لَّيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلَا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَن يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ وَلَا يَجِدْ لَهُ مِن دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا
(ئاللاھ ۋەدە قىلغان جەننەت) سىلەرنىڭ قۇرۇق خام خىياللىرىڭلارغىمۇ، ئەھلى كىتابنىڭ قۇرۇق خام خىياللىرىغىمۇ باغلىق ئەمەس. كىمكى بىر يامانلىق قىلىدىكەن، ئۇ بۇنىڭ ئۈچۈن جازالىنىدۇ، ئۇ ئۆزى ئۈچۈن ئاللاھتىن باشقا ھېچقانداق دوست ۋە مەدەتكار تاپالمايدۇ(123).
سۈرە نىسا 124-ئايەت
وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ نَقِيرًا
(مەيلى) ئەر بولسۇن، ئايال بولسۇن كىملەركى ئىمان ئېيتقان ھالدا ياخشى ئىشلارنى قىلىدىكەن، ئەنە شۇلار جەننەتكە كىرىدۇ، ئۇلارغا قىلچە ئۇۋال قىلىنمايدۇ(124).
سۈرە نىسا 125-ئايەت
وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِّمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا
ياخشى ئىشلارنى قىلغان ھالدا پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن ئۆزىنى ئاللاھقا ئاتىغان، (شېركتىن يىراق تۇرۇپ)ھەققە بۇرۇلغان ئىبراھىمنىڭ دىنىغا ئەگەشكەن كىشىدىنمۇ ياخشىراق ئادەم بارمۇ؟ ئاللاھ ئىبراھىمنى يېقىن دوست بىلگەن ئىدى(125).
سۈرە نىسا 126-ئايەت
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُّحِيطًا
ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى نەرسىلەرنىڭ ھەممىسى ئاللاھنىڭدۇر، ئاللاھ ھەممە نەرسىنى قورشاپ تۇرغۇچىدۇر(126).
سۈرە نىسا 127-ئايەت
وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَن تَقُومُوا لِلْيَتَامَى بِالْقِسْطِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) ئۇلار سەندىن ئاياللار (نىڭ ھەق-ھوقۇقلىرى) توغرىسىدا پەتىۋا سوراۋاتىدۇ، ئېيتقىنكى: «ئۇلار توغرىسىدا ئاللاھ (ئۆزى) سىلەرگە پەتىۋا بېرىدۇ. سىلەر بېكىتىلگەن مىراسنى بەرمەيۋاتقان ھەم نىكاھىڭلارغا ئېلىشقا قىزىقىۋاتقان يېتىم قىزلار، ئىگە-چاقىسىز بالىلار ۋە يېتىم-يېسىرلارغا ئادىل بولۇشۇڭلار ھەققىدە بۇ كىتابتا سىلەرگە يەتكۈزۈلگەن ھۆكۈملەر بار[15]. (ئاياللارغا ۋە يېتىملەرگە) قانداقلا ياخشىلىق قىلساڭلار، شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ئۇنى بىلىپ تۇرىدۇ(127).
[15] جاھىلىيەت دەۋرىدىكى ئەرەبلەر كىچىك بالىلارغا ۋە ئاياللارغا مىراس بەرمەيتتى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ بۇ ئەنئەنىسىنى مەنئى قىلىپ، ئۇلارنىڭ مىراستىكى نېسىۋىسىنى بېرىشنى بۇيرۇغان.
سۈرە نىسا 128-ئايەت
وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَن يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنفُسُ الشُّحَّ وَإِن تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
ئەگەر ئايال ئېرىنىڭ ساداقەتسىزلىكىدىن ياكى يۈز ئۆرۈپ تاشلاپ كېتىشىدىن ئەنسىرىسە، ئۇلار (ئىككى تەرەپ مۇزاكىرىلىشىپ) ئۆزئارا كېلىشىش ئارقىلىق مەسىلىنى ھەل قىلسا بولىدۇ، كېلىشىپ قېلىش (ئاجرىشىپ كېتىشتىن) ياخشىدۇر. بېخىللىق ئىنساننىڭ تەبىئىتىدە مەۋجۇت، ئەگەر (ئاياللىرىڭلارغا) ياخشىلىق قىلساڭلار ۋە تەقۋادار– مەسئۇلىيەتچان بولساڭلار، بىلىڭلاركى، ئاللاھ ئىش-ھەرىكىتىڭلاردىن تولۇق خەۋەرداردۇر(128).
سۈرە نىسا 129-ئايەت
وَلَن تَسْتَطِيعُوا أَن تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلَا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِن تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا
(ئى ئەرلەر!) سىلەر ھەرقانچە تىرىشساڭلارمۇ ئاياللار ئوتتۇرىسىدا ئادىل بولۇش قولۇڭلاردىن كەلمەيدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن بىرىگە پۈتۈنلەي مايىل بولۇپ كېتىپ، ئىككىنچىسىنى (ئېرى باردەكمۇ ئەمەس، يوقتەكمۇ ئەمەستەك) بوشلۇقتا قالغاندەك تاشلاپ قويماڭلار، ئەگەر (بۇ كەمچىلىكىڭلارنى) تۈزەتسەڭلار ۋە (ئۇۋال قىلىشتىن) ساقلانساڭلار، ئاللاھ ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، رەھىمدىلدۇر(129).
سۈرە نىسا 130-ئايەت
وَإِن يَتَفَرَّقَا يُغْنِ اللَّهُ كُلًّا مِّن سَعَتِهِ وَكَانَ اللَّهُ وَاسِعًا حَكِيمًا
ئەگەر (ئەر-خوتۇن) ئاجرىشىپ كەتسە، ئاللاھ ھەربىرىنى ئۆز ئىلتىپاتى بىلەن بىھاجەت قىلىدۇ. ئاللاھ (نىڭ پەزل-ئىلتىپاتى) كەڭدۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر»(130).
سۈرە نىسا 131-ئايەت
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَلَقَدْ وَصَّيْنَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَإِيَّاكُمْ أَنِ اتَّقُوا اللَّهَ وَإِن تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ غَنِيًّا حَمِيدًا
ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى بارچە شەيئىلەر ئاللاھنىڭدۇر. سىلەردىن ئىلگىرى كىتاب بېرىلگەنلەرگە ۋە سىلەرگە «ئاللاھقا تەقۋادار– مەسئۇلىيەتچان بولۇڭلار!» دەپ تەۋسىيە قىلدۇق. ئەگەر تۇزكور– كاپىر بولساڭلار، (بىلىڭلاركى،) ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى شەيئىلەر ئاللاھنىڭدۇر، ئاللاھ ئۆز-ئۆزىگە يېتەرلىك، مەدھىيەگە لايىقتۇر(131).
سۈرە نىسا 132-ئايەت
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا
ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى بارچە شەيئىلەر ئاللاھنىڭدۇر، يۆلەنچۈك بولۇشقا ئاللاھ كۇپايىدۇر(132).
سۈرە نىسا 133-ئايەت
إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَيَأْتِ بِآخَرِينَ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى ذَلِكَ قَدِيرًا
ئى ئىنسانلار! ئەگەر ئاللاھ خالىسا، سىلەرنى پۈتۈنلەي يوق قىلىۋېتىپ (ئورنۇڭلارغا) باشقىلارنى كەلتۈرىدۇ، ئاللاھ بۇنىڭغا قادىردۇر(133).
سۈرە نىسا 134-ئايەت
مَّن كَانَ يُرِيدُ ثَوَابَ الدُّنْيَا فَعِندَ اللَّهِ ثَوَابُ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا بَصِيرًا
كىمكى دۇنيانىڭ نېمىتىنى كۆزلەيدىكەن، (بىلسۇنكى،) دۇنيا ۋە ئاخىرەتنىڭ نېمىتى ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىدۇر. ئاللاھ ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، كۆرۈپ تۇرغۇچىدۇر(134).
سۈرە نىسا 135-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَن تَعْدِلُوا وَإِن تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! سىلەر گەرچە ئۆزۈڭلارنىڭ ياكى ئاتا-ئاناڭلارنىڭ ۋە ئۇرۇق-تۇغقىنىڭلارنىڭ زىيىنىغا توغرا كەلگەن تەقدىردىمۇ، ئۇلارنىڭ باي ياكى كەمبەغەل بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، ئاللاھ ئۈچۈن (ھەقىقەتكە) گۇۋاھلىق بېرىپ، ئادالەتتە ئىزچىل چىڭ تۇرۇڭلار. ئاللاھ (ئۇلارغا) سىلەردىنمۇ بەكرەك يېقىندۇر، نەپسى-خاھىشىڭلارغا ئەگىشىپ (ھەقىقەتتىن) بۇرۇلۇپ كەتمەڭلار. ئەگەر (ھەقىقەتنى بۇرمىلاپ تىلىڭلارنى) تولغىساڭلار ياكى (گۇۋاھلىقتىن) باش تارتساڭلار، (بىلىڭلاركى،) ئاللاھ ھەقىقەتەن سىلەرنىڭ قىلمىشىڭلاردىن تولۇق خەۋەرداردۇر(135).
سۈرە نىسا 136-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنزَلَ مِن قَبْلُ وَمَن يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! ئاللاھقا، ئاللاھنىڭ رەسۇلىغا، ئاللاھ ئۇنىڭغا تەدرىجىي چۈشۈرگەن كىتابقا ۋە ئىلگىرى چۈشۈرگەن كىتابلارغا ئىمان ئېيتىڭلار. كىمكى ئاللاھنى، ئاللاھنىڭ پەرىشتىلىرىنى، كىتابلىرىنى، رەسۇللىرىنى ۋە ئاخىرەت كۈنىنى ئىنكار قىلىدىكەن، ئۇ قاتتىق ئازغان بولىدۇ(136).
سۈرە نىسا 137-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَّمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلًا
ئىمان ئېيتقان، ئاندىن كاپىر بولغان، ئاندىن (يەنە) ئىمان ئېيتقان، ئاندىن كاپىر بولغان، ئاخىرى كۇفرىدا ھەددىدىن ئاشقان كىشىلەرنى ئاللاھ ھەرگىز كەچۈرمەيدۇ ۋە توغرا يولغىمۇ ئېرىشتۈرمەيدۇ(137).
سۈرە نىسا 138-ئايەت
بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
(ئى مۇھەممەت!) ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلارغا بېشارەت بەرگىنكى، ئۇلار ئېچىنىشلىق ئازاب-ئوقۇبەتكە دۇچار بولىدۇ(138).
سۈرە نىسا 139-ئايەت
الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا
ئۇلار شۇنداق كىشىلەركى، مۆمىنلەرنى قويۇپ، كاپىرلارنى جانجىگەر دوست قىلىۋالىدۇ، ئۇلار كاپىرلارنىڭ قېشىدىن ئىززەت-ئابرۇي ئىزدەۋاتامدۇ؟ ئىززەت-ئابرۇينىڭ ھەممىسى پۈتۈنلەي ئاللاھقا تەۋەدۇر(139).
سۈرە نىسا 140-ئايەت
وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِّثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا
ئاللاھ كىتابتا سىلەرگە: «سىلەر ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنىڭ ئىنكار قىلىنىۋاتقان ۋە مەسخىرە قىلىنىۋاتقانلىقىنى ئاڭلىغان چېغىڭلاردا، تاكى ئۇلار باشقا پاراڭغا يۆتكەلمىگۈچە، ئۇلار بىلەن بىللە ئولتۇرماڭلار، بولمىسا سىلەرمۇ (گۇناھتا) ئۇلارغا ئوخشاش بولۇپ قالىسىلەر» دەپ ھۆكۈم چۈشۈردى. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلارنىڭ ۋە كاپىرلارنىڭ ھەممىسىنى جەھەننەمگە يىغىدۇ(140).
سۈرە نىسا 141-ئايەت
الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِن كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِّنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُن مَّعَكُمْ وَإِن كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُم مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَن يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا
ئۇلار (يەنە) شۇنداق كىشىلەركى، سىلەرنى كۆزىتىپ تۇرىدۇ، ئەگەر سىلەر ئاللاھنىڭ نۇسرىتىگە ئېرىشسەڭلار، ئۇلار (سىلەرگە): «بىز سىلەر بىلەن بىللە ئەمەسمىدۇق؟» دەيدۇ. ئەگەر كاپىرلار زەپەرگە ئېرىشسە، (بۇ چاغدا ئۇلار كاپىرلارغا:) «بىز سىلەرگە ياردەملىشىپ سىلەرنى مۆمىنلەردىن قوغدىمىدۇقمۇ؟» دەيدۇ. ئاللاھ قىيامەت كۈنى ئاراڭلاردا (ھەققانىي) ھۆكۈم چىقىرىدۇ. ئاللاھ كاپىرلارغا مۆمىنلەر ئۈستىدىن غەلىبە قىلىشقا ھەرگىز پۇرسەت بەرمەيدۇ(141).
سۈرە نىسا 142-ئايەت
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا
شۈبھىسىزكى، ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلار ئاللاھنى ئالدىماقچى بولۇشىدۇ. ھالبۇكى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ ئالدامچىلىقىنى ئۆزلىرىگە قايتۇرىدۇ. ئۇلار نامازغا تۇرغاندا ئېرىنچەكلىك بىلەن تۇرىدۇ، كىشىلەرگە كۆز-كۆز قىلىدۇ، ئاللاھنى بەك ئاز ياد ئېتىدۇ(142).
سۈرە نىسا 143-ئايەت
مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا
كۇفرى بىلەن ئىمان ئارىسىدا ئارىسالدى بولۇپ تۇرىدۇ، ئۇلار مۆمىنلەرگىمۇ، كاپىرلارغىمۇ تەۋە ئەمەس. ئاللاھ كىمنى زالالەتتە تاشلاپ قويسا، سەن ئۇنىڭغا ھەرگىزمۇ چىقىش يولى تېپىپ بېرەلمەيسەن(143).
سۈرە نىسا 144-ئايەت
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَن تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا
ئى ئىمان ئېيتقانلار! مۆمىنلەرنى قويۇپ، كاپىرلارنى جانجىگەر دوست قىلىۋالماڭلار، سىلەر ئاللاھنىڭ ئالدىدا ئۆزۈڭلارنىڭ زىيىنىغا ئوپئوچۇق پاكىت بولۇشىنى خالامسىلەر؟(144).
سۈرە نىسا 145-ئايەت
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَن تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا
ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلار چوقۇم دوزاخنىڭ قەرىگە تاشلىنىدۇ، ئۇلارغا ھېچقانداق يار-يۆلەك تاپالمايسەن(145).
سۈرە نىسا 146-ئايەت
إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا
پەقەت (ئىككى يۈزلىمىچى– مۇناپىقلىقتىن) توۋا قىلغان، (خاتاسىنى) تۈزەتكەن، ئاللاھقا مۇستەھكەم ئېسىلغان ۋە دىنىنى ئاللاھقا خالىس قىلغان كىشىلەرلا بۇنىڭدىن مۇستەسنا. ئەنە شۇلار مۆمىنلەر بىلەن بىر قاتاردا بولىدۇ، ئاللاھ مۆمىنلەرگە كاتتا مۇكاپات ئاتا قىلىدۇ(146).
سۈرە نىسا 147-ئايەت
مَّا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِن شَكَرْتُمْ وَآمَنتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا
ئەگەر مىننەتدارلىق بىلدۈرسەڭلار ۋە ئىمان ئېيتساڭلار، ئاللاھ سىلەرنى ئازابلاپ نېمە قىلىدۇ؟ ئاللاھ مىننەتدارلىق بىلدۈرگۈچىنى مۇكاپاتلىغۇچىدۇر، بىلگۈچىدۇر(147).
سۈرە نىسا 148-ئايەت
لَّا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَن ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا
ئاللاھ زۇلۇمغا ئۇچرىغۇچىدىن باشقا ھەر قانداق كىشىنىڭ يامان گەپ-سۆزنى ئوچۇق تىلغا ئېلىشىنى ياقتۇرمايدۇ[16]، ئاللاھ (ھەممىنى) ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، (ھەممىنى) بىلىپ تۇرغۇچىدۇر(148).
[16] . بۇ ئايەت ئىككى نۇقتىنى چۈشەندۈرىدۇ : 1. مۇناپىق– ئىككى يۈزلىمىچى ۋە گۇناھىغا تەۋبە قىلغان گۇناھكارلارنىڭ ئۆتمۈشتە قىلىپ سالغان گۇناھلىرىنى– ناچار قىلمىشلىرىنى يۈزىگە سېلىشنىڭ توغرا بولمايدىغانلىقى؛ 2. ناھەقچىلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ ئۇچرىغان ناھەقچىلىكنى پاش قىلىشقا ھەققى بارلىقى.
سۈرە نىسا 149-ئايەت
إِن تُبْدُوا خَيْرًا أَوْ تُخْفُوهُ أَوْ تَعْفُوا عَن سُوءٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا قَدِيرًا
سىلەر مەيلى ئاشكارا، مەيلى يوشۇرۇن بىرەر ياخشىلىقنى قىلساڭلار ياكى بىرەر يامانلىقنى كەچۈرۈۋەتسەڭلار، ئاللاھ ھەقىقەتەن ئەپۇچاندۇر، قۇدرەتلىكتۇر(149).
سۈرە نىسا 150-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا
شۈبھىسىزكى، ئاللاھنى ۋە ئۇنىڭ ئەلچىلىرىنى ئىنكار قىلىدىغانلار، (ئاللاھقا ئىشىنىپ، ئەلچىلىرىگە ئىشەنمەيمىز دەپ) ئاللاھ بىلەن ئۇنىڭ ئەلچىلىرىنى ئايرىۋەتمەكچى بولغانلار، (ئەلچىلەرنىڭ) بەزىسىگە ئىشىنىمىز، بەزىسىنى ئىنكار قىلىمىز دەپ كۇپۇر بىلەن ئىمان ئارىسىدا يول تۇتماقچى بولغانلار – ئەنە شۇلار ھەقىقىي كاپىرلاردۇر، بىز كاپىرلارغا خارلىغۇچى ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلىدۇق(150-151).
سۈرە نىسا 151-ئايەت
أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا
شۈبھىسىزكى، ئاللاھنى ۋە ئۇنىڭ ئەلچىلىرىنى ئىنكار قىلىدىغانلار، (ئاللاھقا ئىشىنىپ، ئەلچىلىرىگە ئىشەنمەيمىز دەپ) ئاللاھ بىلەن ئۇنىڭ ئەلچىلىرىنى ئايرىۋەتمەكچى بولغانلار، (ئەلچىلەرنىڭ) بەزىسىگە ئىشىنىمىز، بەزىسىنى ئىنكار قىلىمىز دەپ كۇپۇر بىلەن ئىمان ئارىسىدا يول تۇتماقچى بولغانلار – ئەنە شۇلار ھەقىقىي كاپىرلاردۇر، بىز كاپىرلارغا خارلىغۇچى ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلىدۇق(150-151).
سۈرە نىسا 152-ئايەت
وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ أُولَئِكَ سَوْفَ يُؤْتِيهِمْ أُجُورَهُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا
ئاللاھقا ۋە ئۇنىڭ ئەلچىلىرىگە ئىمان ئېيتقان، ئەلچىلەردىن ھېچبىرىنى ئايرىۋەتمىگەن كىشىلەرگە كەلسەك، ئاللاھ ئۇلارنىڭ مۇكاپاتلىرىنى بېرىدۇ. ئاللاھ بەكمۇ ئەپۇ-مەغپىرەت قىلغۇچىدۇر، ناھايىتى رەھىمدىلدۇر(152).
سۈرە نىسا 153-ئايەت
يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِّنَ السَّمَاءِ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَى أَكْبَرَ مِن ذَلِكَ فَقَالُوا أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَن ذَلِكَ وَآتَيْنَا مُوسَى سُلْطَانًا مُّبِينًا
ئەھلى كىتاب (يەنى يەھۇدىيلار) سەندىن ئۆزلىرىگە ئاسماندىن بىر كىتاب چۈشۈرۈشۈڭنى تەلەپ قىلىشىۋاتىدۇ، ئۇلار مۇسادىن بۇنىڭدىنمۇ چوڭراقىنى تەلەپ قىلىپ: «بىزگە ئاللاھنى ئاپئاشكارا كۆرسەتكىنە» دېيىشكەن ئىدى، مۇشۇنداق يامان قىلمىشلىرى سەۋەبلىك ئۇلارنى چاقماق سوقتى. روشەن پاكىتلار كەلگەندىن كېيىنمۇ، ئۇلار (يەنىلا) موزاي (ھەيكىلى)غا چوقۇندى، كېيىن بىز ئۇلارنى ئەپۇ قىلدۇق. بىز مۇساغا (ئۇنىڭ پەيغەمبەرلىكىنى ئىسپاتلايدىغان) روشەن پاكىت ئاتا قىلدۇق(153).
سۈرە نىسا 154-ئايەت
وَرَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِمِيثَاقِهِمْ وَقُلْنَا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُلْنَا لَهُمْ لَا تَعْدُوا فِي السَّبْتِ وَأَخَذْنَا مِنْهُم مِّيثَاقًا غَلِيظًا
ئۇلاردىن ئەھدە ئېلىش ئۈچۈن ئۈستىگە تۇر تېغىنى تىكلىدۇق. ئۇلارغا: «(شەھەرگە) دەرۋازىدىن سەجدە قىلغان-بېشىڭلارنى يەرگە تەككۈزگەن ھالدا كىرىڭلار» دېگەن، ھەمدە ئۇلاردىن: «شەنبە چەكلىمىسىگە خىلاپلىق قىلماڭلار» دەپ مەھكەم ۋەدە ئالغان ئىدۇق(154).
سۈرە نىسا 155-ئايەت
فَبِمَا نَقْضِهِم مِّيثَاقَهُمْ وَكُفْرِهِم بِآيَاتِ اللَّهِ وَقَتْلِهِمُ الْأَنبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَقَوْلِهِمْ قُلُوبُنَا غُلْفٌ بَلْ طَبَعَ اللَّهُ عَلَيْهَا بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا
ئۇلار ئەھدىنى بۇزغانلىقلىرى، ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى ئىنكار قىلغانلىقلىرى، نەبىلەرنى ناھەق ئۆلتۈرگەنلىكلىرى[17] ۋە دىللىرىمىز (ئىلىم بىلەن) قاپلانغان (شۇڭا ۋەھىيگە ئېھتىياجىمىز يوق) دەپ (يوغانچىلىق) قىلغانلىقلىرى ئۈچۈن (ئۇلارنى جازالىدۇق). ياق، ئەسلىدە ئاللاھ ئۇلارنىڭ تۇزكورلۇقى سەۋەبىدىن دىللىرىغا تامغا بېسىۋەتكەن[18]. شۇڭا ئۇلارنىڭ ئاز بىر قىسمىدىن باشقىسى ئىمان ئېيتمايدۇ(155).
[17] . يەھيا ۋە زەكەرىيا ئەلەيھىسسلام قاتارلىقلارنى ئۆلتۈرۈۋەتكەنلىكى نەزەردە تۇتۇلغان.
[18] . ئۇلارنىڭ ئۆز قوللىرى بىلەن قارايتىپ تاشتەك قاتۇرۇۋەتكەن دىللىرىنى گۇناھ-مەسىيەتنىڭ گۇۋاھچىسى سۈپىتىدە قىيامەت كۈنى ئۇلارنىڭ ئالدىغا قويۇش ئۈچۈن، ئاللاھ ئۇلارنىڭ دىللىرىغا تامغا باسقان.
سۈرە نىسا 156-ئايەت
وَبِكُفْرِهِمْ وَقَوْلِهِمْ عَلَى مَرْيَمَ بُهْتَانًا عَظِيمًا
يەنە ئۇلارنىڭ (ھەقىقەتنى) ئىنكار قىلغانلىقى ۋە مەريەمگە چوڭ بوھتان چاپلىغانلىقى ئۈچۈن (ئۇلارنى جازالىدۇق)(156).
سۈرە نىسا 157-ئايەت
وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِن شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مَا لَهُم بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا
يەنە ئۇلارنىڭ ئاللاھنىڭ رەسۇلى مەريەم ئوغلى ئەيسانى «ھەقىقەتەن بىز ئۆلتۈرۈۋەتتۇق» دېگەنلىكلىرى ئۈچۈن (ئۇلارنى جازالىدۇق). ئەمەلىيەتتە، ئۇلار ئەيسانى ئۆلتۈرگەنمۇ ئەمەس، كرېستقا ئاسقانمۇ ئەمەس، لېكىن ئۇلارغا شۇنداق قىلغاندەك كۆرۈنگەن . ئەيسا توغرىسىدا ئوخشىمىغان قاراشلاردا بولۇۋاتقانلار ھەقىقەتەن ئۇ ھەقتە دەرگۇماندا بولۇپ، ئۇلارنىڭ بۇ ھەقتە ئىلمىي ئاساسى يوق، پەقەت گۇمانغىلا ئاساسلىنىدۇ، ئۇلار ئەيسانى زادى ئۆلتۈرگىنى يوق(157).
سۈرە نىسا 158-ئايەت
بَل رَّفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا
ياق، ئاللاھ ئۇنى ئۆز ھۇزۇرىغا كۆتۈردى. ئاللاھ كۈچ-قۇدرەتلىكتۇر، (ھەممىنىڭ ئۈستىدىن) ھۆكۈم يۈرگۈزگۈچىدۇر(158).
سۈرە نىسا 159-ئايەت
وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا
ئەھلى كىتابتىن ھەر قاندىقى جان ئۈزۈش ئالدىدا ئۇنىڭغا (يەنى، ئەيسانىڭ ھەق نەبى ۋە ئاللاھنىڭ بەندىسى ئىكەنلىكىگە) ئىمان ئېيتىدۇ[19]. ئەيسا قىيامەت كۈنى ئۇلارنىڭ زىيىنىغا گۇۋاھ بولىدۇ(159).
[19] . سەكراتتا ئېيتقان ئىماننىڭ ئاخىرەتتە پايدىسى بولمايدۇ.
سۈرە نىسا 160-ئايەت
فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا
يەھۇدىيلەشكەنلەرنىڭ ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلغانلىقى، نۇرغۇن كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ يولىدىن توسقانلىقى، چەكلەنگەن تۇرۇقلۇق جازانىخورلۇق قىلغانلىقى ۋە كىشىلەرنىڭ پۇل-ماللىرىنى ناھەق يەۋالغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلارغا (ئىلگىرى) ھالال قىلىنغان نۇرغۇن ياخشى-پاكىز نەرسىلەرنى ئۇلاردىن مەھرۇم قىلدۇق، ئۇلارنىڭ ئىچىدىن كاپىر بولغانلارغا قاتتىق ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلىدۇق(160ـ161).
سۈرە نىسا 161-ئايەت
وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
يەھۇدىيلەشكەنلەرنىڭ ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلغانلىقى، نۇرغۇن كىشىلەرنى ئاللاھنىڭ يولىدىن توسقانلىقى، چەكلەنگەن تۇرۇقلۇق جازانىخورلۇق قىلغانلىقى ۋە كىشىلەرنىڭ پۇل-ماللىرىنى ناھەق يەۋالغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلارغا (ئىلگىرى) ھالال قىلىنغان نۇرغۇن ياخشى-پاكىز نەرسىلەرنى ئۇلاردىن مەھرۇم قىلدۇق، ئۇلارنىڭ ئىچىدىن كاپىر بولغانلارغا قاتتىق ئازاب-ئوقۇبەت تەييارلىدۇق(160ـ161).
سۈرە نىسا 162-ئايەت
لَّكِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَالْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالْمُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أُولَئِكَ سَنُؤْتِيهِمْ أَجْرًا عَظِيمًا
لېكىن ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىلىمى چوڭقۇر كىشىلەر ۋە مۆمىنلەر ساڭا چۈشۈرۈلگەن(كىتاب)گە، سەندىن ئىلگىرى چۈشۈرۈلگەن كىتابلارغا ئىشىنىدۇ، نامازنى راۋرۇس ئادا قىلىدۇ، زاكاتنى بېرىدۇ، ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىشىنىدۇ. ئەنە شۇلارغا كاتتا مۇكاپات بەخش ئېتىمىز(162).
سۈرە نىسا 163-ئايەت
إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُدَ زَبُورًا
(ئى مۇھەممەت!) بىز نۇھقا ۋە ئۇنىڭدىن كېيىنكى نەبىلەرگە ۋەھىي قىلغاندەك ساڭىمۇ ۋەھىي قىلدۇق. يەنە ئىبراھىمغا، ئىسمائىلغا، ئىسھاققا، ياقۇپقا، ياقۇپنىڭ ئەۋلادلىرىغا[20]، ئەيساغا، ئەييۇبقا، يۇنۇسقا، ھارۇنغا، سۇلايمانغا ۋەھىي قىلدۇق، داۋۇتقا زەبۇرنى ئاتا قىلدۇق(163).
[20] . ياقۇپ ئەلەيھىسسالامنىڭ جەمەتىدىن نۇرغۇن پەيغەمبەرلەر چىققان.
سۈرە نىسا 164-ئايەت
وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَيْكَ مِن قَبْلُ وَرُسُلًا لَّمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا
بىز ئىلگىرى ساڭا نۇرغۇن رەسۇللارنىڭ قىسسىسىنى بايان قىلىپ بەردۇق، ئۇلارنىڭ ئىچىدە ساڭا قىسسىسىنى بايان قىلمىغانلىرىمىزمۇ بار. ئاللاھ مۇساغا سۆز قىلغان (164).
سۈرە نىسا 165-ئايەت
رُّسُلًا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا
(ئەلچىلەرنى) خۇشخەۋەر بەرگۈچى ۋە ئاگاھلاندۇرغۇچى قىلىپ ئەۋەتىشىمىزدىكى سەۋەب، ئەلچىلەر كەلگەندىن كېيىن ئىنسانلارنىڭ (ئۆزلىرىنىڭ ئىمان ئېيتمىغانلىقىغا) ئاللاھ ئالدىدا باھانە كۆرسىتەلمەسلىكى ئۈچۈندۇر. ئاللاھ كۈچ-قۇدرەتلىكتۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر(165).
سۈرە نىسا 166-ئايەت
لَّكِنِ اللَّهُ يَشْهَدُ بِمَا أَنزَلَ إِلَيْكَ أَنزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَالْمَلَائِكَةُ يَشْهَدُونَ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا
(ئۇلار ساڭا ئىمان كەلتۈرمىگەن بىلەن،) لېكىن ئاللاھ ساڭا چۈشۈرگەن (قۇرئان ئارقىلىق سېنىڭ بەرھەق رەسۇل ئىكەنلىكىڭ)گە (ئۆزى) گۇۋاھلىق بېرىدۇ، ئاللاھ ئۇنى ئۆز ئىلمى بىلەن چۈشۈردى. پەرىشتىلەرمۇ گۇۋاھلىق بېرىدۇ، ئاللاھ گۇۋاھچى بولۇشقا كۈپايىدۇر(166).
سۈرە نىسا 167-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلَالًا بَعِيدًا
شۈبھىسىزكى، كاپىر بولغانلار ۋە (كىشىلەرنى) ئاللاھنىڭ يولىدىن توسقانلار ھەقىقەتەن بەك ئېزىپ كەتكەن بولىدۇ(167).
سۈرە نىسا 168-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقًا
(ھەقىقەتنى) ئىنكار قىلغانلار ۋە زۇلۇم-ئۇۋال قىلغانلارنى ئاللاھ ھەرگىز كەچۈرمەيدۇ، توغرا يولغىمۇ ئېرىشتۈرمەيدۇ(168).
سۈرە نىسا 169-ئايەت
إِلَّا طَرِيقَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا
(ئۇلارنى) پەقەت جەھەننەمنىڭ يولىغىلا قويۇۋېتىدۇ، ئۇلار جەھەننەمدە مەڭگۈ قالىدۇ، بۇ ئاللاھقا ئاساندۇر(169).
سۈرە نىسا 170-ئايەت
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِن رَّبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَّكُمْ وَإِن تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا
ئى ئىنسانلار! بۇ رەسۇل سىلەرگە رەببىڭلاردىن ھەقىقەتنى ئېلىپ كەلدى. شۇڭا ئىمان كەلتۈرۈڭلار، بۇ ئۆزۈڭلار ئۈچۈن پايدىلىقتۇر. ئەگەر ئىنكار قىلساڭلار، (بىلىپ قويۇڭلاركى،) ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى شەيئىلەرنىڭ ھەممىسى ئاللاھنىڭدۇر، ئاللاھ بىلىپ تۇرغۇچىدۇر، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر(170).
سۈرە نىسا 171-ئايەت
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ انتَهُوا خَيْرًا لَّكُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ سُبْحَانَهُ أَن يَكُونَ لَهُ وَلَدٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا
ئى ئەھلى كىتاب (يەنى خىرىستىيانلار)! دىنىڭلاردا ھەددىڭلاردىن ئاشماڭلار، ئاللاھ توغرىسىدا پەقەت ھەققانى گەپ قىلىڭلار. مەسىھ– مەريەم ئوغلى ئەيسا پەقەت ئاللاھنىڭ رەسۇلى (سىلەر گۇمان قىلغاندەك ئاللاھنىڭ ئوغلى ئەمەس)دۇر، مەريەمگە چۈشۈرگەن كەلىمىسى (يەنى، ئاتىنىڭ ۋاسىتىسىسىز ئاللاھنىڭ «ۋۇجۇدقا كەل» دېگەن سۆزى بىلەن يارىتىلغان)دۇر، ئاللاھ تەرىپىدىن كەلگەن بىر روھتۇر. ئاللاھقا ۋە ئۇنىڭ ئەلچىلىرىگە ئىشىنىڭلار، (ئاللاھقا ئەيسا بىلەن مەريەمنى قوشۇپ) ئۈچ دېمەڭلار، (ئۈچلۈك سەپسەتىسىدىن) يېنىڭلار، (بۇ) سىلەرگە پايدىلىقتۇر. ئاللاھ پەقەت بىرلا ئىلاھتۇر، بالا قىلىۋېلىشتىن پاكتۇر. ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى شەيئىلەرنىڭ ھەممىسى ئاللاھنىڭدۇر، ئاللاھ يۆلەنچۈك بولۇشقا كۈپايىدۇر(171).
سۈرە نىسا 172-ئايەت
لَّن يَسْتَنكِفَ الْمَسِيحُ أَن يَكُونَ عَبْدًا لِّلَّهِ وَلَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَمَن يَسْتَنكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَمِيعًا
(ئەيسا) مەسىھمۇ، (ئاللاھقا) يېقىن پەرىشتىلەرمۇ ئاللاھقا بەندە بولۇشتىن ھەرگىز باش تارتمايدۇ. كىمكى ئاللاھقا بەندىچىلىك قىلىشتىن باش تارتىدىكەن ۋە كۆرەڭلەپ كېتىدىكەن، (بىلسۇنكى، قىيامەت كۈنى) ئاللاھ ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى (جازا-مۇكاپات بېرىش ئۈچۈن) ئۆز دەرگاھىغا توپلايدۇ(172).
سۈرە نىسا 173-ئايەت
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدُهُم مِّن فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنكَفُوا وَاسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَلَا يَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا
ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلغانلارغا كەلسەك، ئاللاھ ئۇلارنىڭ مۇكاپاتىنى تولۇق بېرىدۇ ھەمدە ئۇلارغا ئۆز ئىلتىپاتىدىن ئاشۇرۇپ بېرىدۇ. (ئاللاھقا بەندىچىلىك قىلىشتىن) باش تارتقان ۋە كۆرەڭلەپ كەتكەنلەرگە كەلسەك، ئاللاھ ئۇلارنى ئېچىنىشلىق ئازاب-ئوقۇبەت بىلەن ئازابلايدۇ. ئۇلار ئۆزلىرى ئۈچۈن ئاللاھتىن باشقا ھېچقانداق دوست ۋە مەدەتكار تاپالمايدۇ(173).
سۈرە نىسا 174-ئايەت
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُّبِينًا
ئى ئىنسانلار! سىلەرگە رەببىڭلار تەرىپىدىن كەسكىن دەلىل كەلدى، سىلەرگە (قۇرئاندىن ئىبارەت) يورۇتقۇچى نۇرنى چۈشۈردۇق(174).
سۈرە نىسا 175-ئايەت
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِّنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا
ئاللاھقا ئىشەنگەن ۋە ئۇنىڭغا مۇستەھكەم ئېسىلغانلارغا كەلسەك، ئاللاھ ئۇلارنى ئۆزىنىڭ مېھىر-شەپقەت ۋە پەزل-ئىلتىپات دائىرىسىگە كىرگۈزىدۇ، ئۇلارنى توغرا يولغا ئېرىشتۈرىدۇ(175).
سۈرە نىسا 176-ئايەت
يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُوا إِخْوَةً رِّجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَن تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
(ئى مۇھەممەت!) ئۇلار سەندىن ئاتا-ئانىسى، بالىسى يوق مېيىتنىڭ (مىراسى توغرۇلۇق) ھۆكۈم سورىشىدۇ، ئېيتقىنكى: «ئاللاھ ئاتا-ئانىسى، بالىسى يوق كىشى (قالدۇرغان مىراس) توغرىسىدا مۇنداق ھۆكۈم چىقىرىدۇ: ئەگەر بىر كىشى ۋاپات بولۇپ بالىسى بولمىسا، پەقەت بىرلا ھەمشىرىسى بولسا، ئۇ ھەمشىرىسى مىراسنىڭ يېرىمىنى ئالىدۇ؛ ئەگەر ئۇ ھەمشىرىسى ۋاپات بولۇپ بالىسى بولمىسا، ئەر بىر تۇغقىنى ئۇنىڭ ۋارىسى بولىدۇ (يەنى، مىراسنىڭ ھەممىسىنى ئالىدۇ)؛ ئەگەر ئىككى ھەمشىرىسى بولسا، ئۇلار مىراسنىڭ ئۈچتىن ئىككى ھەسسىسىنى ئالىدۇ؛ ئەگەر ۋارىسلار ھەم ئەر، ھەم ئايال بىر تۇغقانلار بولسا، (ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى) بىر ئەرگە ئىككى ئايالنىڭ ئۈلۈشى بېرىلىدۇ. ئاداشماسلىقىڭلار ئۈچۈن ئاللاھ سىلەرگە (شەرىئەت ئەھكاملىرىنى) بايان قىلىپ بېرىدۇ، ئاللاھ ھەممە نەرسىنى بىلگۈچىدۇر» (176).
Copyright 2023. http://quranikerim.net
Flag Counter