سۈرە يۈنۈس
سۈرە يۈنۈس 1-ئايەت
الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ
ئەلىف، لام، را[1]. بۇلار ھېكمەتلىك كىتاب(قۇرئان)نىڭ ئايەتلىرىدۇر(1).
سۈرە يۈنۈس 2-ئايەت
أَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا أَنْ أَوْحَيْنَا إِلَى رَجُلٍ مِّنْهُمْ أَنْ أَنذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِندَ رَبِّهِمْ قَالَ الْكَافِرُونَ إِنَّ هَذَا لَسَاحِرٌ مُّبِينٌ
ئۆزئارىسىدىن بولغان بىر كىشى(يەنى مۇھەممەت)گە «خالايىقنى ئاگاھلاندۇرغىن، مۆمىنلەرگە رەببىنىڭ دەرگاھىدا (قىلغان ياخشى ئىش-ھەرىكىتى ئۈچۈن) ساداقەتمەنلىك دەرىجىسىگە ئېرىشىدىغانلىقى بىلەن خۇشخەۋەر بەرگىن» دەپ ۋەھىي قىلغانلىقىمىز ئىنسانلارغا ھەيران قالارلىق تۇيۇلدىمۇ؟ كاپىرلار: «بۇ ھەقىقەتەن ئوپئوچۇق سېھىرگەردۇر» دېيىشتى(2).
سۈرە يۈنۈس 3-ئايەت
إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مَا مِن شَفِيعٍ إِلَّا مِن بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
شۈبھىسىزكى، سىلەرنىڭ رەببىڭلار ئاللاھتۇر، ئۇ ئاسمانلارنى ۋە زېمىننى ئالتە كۈندە ياراتتى، ئاندىن ئەرشتە ئورۇن ئالدى. ئۇ (مەۋجۇداتنى) باشقۇرۇپ تۇرىدۇ، (قىيامەت كۈنى) ئاللاھ رۇخسەت قىلمىغۇچە ھېچكىم شاپائەت قىلالمايدۇ، ئەنە شۇ ئاللاھ سىلەرنىڭ رەببىڭلاردۇر، ئۇنىڭغا بەندىچىلىك قىلىڭلار، سىلەر (تېخىچە) ساۋاق ئالمامسىلەر؟(3).
سۈرە يۈنۈس 4-ئايەت
إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ
ھەممىڭلار ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىغا قايتىسىلەر، (بۇ) ئاللاھنىڭ چىن ۋەدىسىدۇر. شۈبھىسىزكى، مەخلۇقاتنى دەسلەپتە ياراتقان زات ئاللاھتۇر. ئاخىرى، ئىمان ئېيتىپ ياخشى ئىش قىلغۇچىلارنى ئادىللىق بىلەن مۇكاپاتلاش ئۈچۈن قايتا تىرىلدۈرىدۇ. كاپىر بولغانلارنىڭ ئىچىملىكى ئىنكار قىلغانلىقى تۈپەيلى يۇقىرى ھارارەتلىك سۇ بولىدۇ، ھەمدە ئۇلار ئېچىنىشلىق ئازاب-ئوقۇبەتكە دۇچار بولىدۇ(4).
سۈرە يۈنۈس 5-ئايەت
هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَلِكَ إِلَّا بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
ئاللاھ قۇياشنى نۇر مەنبەسى ۋە ئاينى يورۇقلۇق قايتۇرغۇچى قىلىپ ياراتتى، يىللارنىڭ سانىنى ۋە (ۋاقىتلارنىڭ) ھېسابىنى بىلىشىڭلار ئۈچۈن، ئايغا مەنزىللەرنى بەلگىلەپ بەردى. ئاللاھ ئۇلارنى پەقەت مەلۇم غايە-مەقسەت بىلەن ياراتتى، ئاللاھ ئايەتلىرىنى چۈشىنىدىغان كىشىلەر توپى ئۈچۈن تەپسىلىي بايان قىلىدۇ(5).
سۈرە يۈنۈس 6-ئايەت
إِنَّ فِي اخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَّقُونَ
كېچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇرۇشىدا، ئاللاھ ئاسمانلاردا ۋە زېمىندا ياراتقان شەيئىلەردە تەقۋادار– مەسئۇلىيەتچان كىشىلەر توپى ئۈچۈن ھەقىقەتەن نۇرغۇن پاكىتلار بار(6).
سۈرە يۈنۈس 7-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ
شۈبھىسىزكى، بىز بىلەن ئۇچرىشىشنى كۆزلىمەيدىغانلار، دۇنيا ھاياتىدىن رازىمەن بولۇپ بۇنىڭغىلا بېرىلىپ كەتكەنلەر ۋە ئۇنىڭ بىلەن ئارام تاپقانلار، بىزنىڭ ئايەتلىرىمىزدىن بىخۇد بولغانلار(7)،
سۈرە يۈنۈس 8-ئايەت
أُولَئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ
ئەنە شۇلارنىڭ بارىدىغان جايى قىلمىشلىرى تۈپەيلىدىن دوزاخ بولىدۇ(8).
سۈرە يۈنۈس 9-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُم بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ
شۈبھىسىزكى، ئۇلارنىڭ رەببى ئىمان ئېيتقان ۋە ياخشى ئىشلارنى قىلغانلارنى، ئۇلارنىڭ ئىمانى سەۋەبىدىن ئاستىدىن ئۆستەڭلەر ئېقىپ تۇرىدىغان نازۇنېمەتلىك جەننەتلەرگە باشلايدۇ(9).
سۈرە يۈنۈس 10-ئايەت
دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلَامٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
ئۇلارنىڭ جەننەتتىكى دۇئاسى: «ئى رەببىمىز! سېنىڭ شەنىڭ ئۇلۇغدۇر» دېيىشتىن، ئۇلارنىڭ جەننەتتە (بىر-بىرىگە) بېرىدىغان سالامى: «ئامان بولغايسەن» دېيىشتىن، ئۇلارنىڭ دۇئاسىنىڭ ئاخىرى بولسا: «پۈتكۈل مەدھىيە ئالەملەرنىڭ رەببى ئاللاھقا مەنسۇپتۇر!» دېيىشتىن ئىبارەت بولىدۇ(10).
سۈرە يۈنۈس 11-ئايەت
وَلَوْ يُعَجِّلُ اللَّهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُم بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ إِلَيْهِمْ أَجَلُهُمْ فَنَذَرُ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ
ناۋادا كىشىلەر ياخشىلىقنىڭ تېز كېلىشىگە ئالدىرىغاندەك ئاللاھمۇ (ئۇلارغا تېگىشلىك) جازانى تېزلەتكەن بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئۇلارنىڭ ئەجىلى تۈگىگەن بولاتتى. بىز بىلەن ئۇچرىشىشنى كۆزلىمەيدىغانلارنى ئۆز ئازغۇنلۇقلىرى ئىچىدە تېڭىرقاپ يۈرۈشكە تاشلاپ قويىمىز(11).
سۈرە يۈنۈس 12-ئايەت
وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
ئىنسانغا بىرەر زىيان-زەخمەت يەتسە، ياتسىمۇ، ئولتۇرسىمۇ، ئۆرە تۇرسىمۇ (ئۇنى كۆتۈرۈۋېتىشىمىزنى تىلەپ) بىزگە يېلىندۇ. قاچانىكى، ئۇنىڭغا يەتكەن زىيان-زەخمەتنى كۆتۈرۈۋەتسەك، ئۇ ئىنسان گويا ئۇنى كۆتۈرۈۋېتىشىمىزنى تىلەپ بىزگە يېلىنمىغاندەك (پەرۋاسىزچە تۇزكورلۇق بىلەن) ياشاشنى داۋاملاشتۇرىدۇ. (ئاللاھ بەرگەن ئىمكانىيەتنى) بۇزۇپ-چاچقۇچىلارنىڭ قىلمىشلىرى ئۆزىگە مۇشۇنداق چىرايلىق كۆرسىتىلدى(12).
سۈرە يۈنۈس 13-ئايەت
وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا الْقُرُونَ مِن قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ وَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا كَذَلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ
سىلەردىن ئىلگىرى نۇرغۇن قوۋملارنى ھەقسىزلىق قىلغانلىقى، پەيغەمبەرلىرى ئېنىق پاكىتلارنى ئېلىپ كەلگەندە ئۇنىڭغا ئىشەنمىگەنلىكى تۈپەيلىدىن ھالاك قىلدۇق. گۇناھقا پاتقان قوۋمنى ئەنە شۇنداق جازالايمىز(13).
سۈرە يۈنۈس 14-ئايەت
ثُمَّ جَعَلْنَاكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ مِن بَعْدِهِمْ لِنَنظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ
ئاندىن كېيىن، سىلەرنىڭ قانداق قىلىدىغانلىقىڭلارنى كۆزىتىش ئۈچۈن سىلەرنى زېمىندا (ھالاك بولغانلارنىڭ) ئورنىغا دەسسەتتۇق(14).
سۈرە يۈنۈس 15-ئايەت
وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هَذَا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِن تِلْقَاءِ نَفْسِي إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ إِنِّي أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
ئۇلارغا بىزنىڭ روشەن ئايەتلىرىمىز ئۇقۇپ بېرىلسە، بىز بىلەن ئۇچرىشىشنى كۆزلىمەيدىغانلار: «بۇنىڭدىن باشقا بىر قۇرئاننى كەلتۈرگىن ياكى ئۇنى ئۆزگەرتكىن[2]» دەيدۇ. ئېيتقىنكى: «مەن ئۇنى ئۆزۈمچە ئۆزگەرتەلمەيمەن، مەن پەقەت ماڭا كەلگەن ۋەھىيگىلا ئەگىشىمەن. ئەگەر مەن رەببىمگە ئاسىيلىق قىلسام، ئەلۋەتتە، بۈيۈك كۈن(يەنى قىيامەت)نىڭ ئازاب-ئوقۇبىتىدىن قورقىمەن»(15).
سۈرە يۈنۈس 16-ئايەت
قُل لَّوْ شَاءَ اللَّهُ مَا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَلَا أَدْرَاكُم بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُرًا مِّن قَبْلِهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
ئېيتقىنكى: «ناۋادا ئاللاھ (باشقىچە بولۇشنى) خالىغان بولسا، مەن ئۇنى سىلەرگە ئوقۇپ بەرمىگەن، ئاللاھمۇ ئۇنى سىلەرگە بىلدۈرمىگەن بولاتتى. ئۇنىڭدىن بۇرۇن ئاراڭلاردا بىر ئۆمۈر ياشىدىم، ئەقىل يۈرگۈزمەمسىلەر؟»(16).
سۈرە يۈنۈس 17-ئايەت
فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِآيَاتِهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُونَ
ئاللاھ نامىدىن يالغاننى توقۇغان ياكى ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى يالغانغا چىقارغان ئادەمدىنمۇ بەكرەك زالىم بىرى بارمۇ؟ گۇناھقا پاتقۇچىلار ھەرگىزمۇ مۇرادىغا يېتەلمەيدۇ(17).
سۈرە يۈنۈس 18-ئايەت
وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللَّهِ قُلْ أَتُنَبِّئُونَ اللَّهَ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ
ئۇلار ئاللاھنى قويۇپ ئۆزلىرىگە پايدا-زىيان يەتكۈزەلمەيدىغان شەيئىلەرگە چوقۇنىدۇ ۋە (ئۆزلىرىچە) «بۇلار ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىدا بىزنىڭ شاپائەتچىلىرىمىزدۇر» دېيىشىدۇ. ئېيتقىنكى: « سىلەر ئاسمانلاردا ۋە زېمىندا ئاللاھ بىلمەي قالغان شەيئىلەر بار دەپ ئويلاپ، بۇنى ئاللاھقا ئېيتىپ بېرىۋاتامسىلەر؟» ئاللاھنىڭ شەنى ئۇلۇغدۇر، ئۇلارنىڭ شېرىك كەلتۈرۈۋاتقان نەرسىلىرىدىن ئۈستۈندۇر(18).
سۈرە يۈنۈس 19-ئايەت
وَمَا كَانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً وَاحِدَةً فَاخْتَلَفُوا وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ فِيمَا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
ئىنسانلار (ئەسلىدە يېگانە ئاللاھقا چوقۇنىدىغان) بىرلا توپلۇم ئىدى، كېيىن ئىختىلاپقا چۈشتى-بۆلۈندى. ناۋادا رەببىڭ تەرىپىدىن ئاللىبۇرۇن ئېيتىلغان (جازالاشنى ئۇ دۇنياغا قويۇشتىن ئىبارەت) بىر سۆز بولمىغان بولسا ئىدى، ئەلۋەتتە ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئۇلار ئىختىلاپ قىلىشقان نەرسىلەر توغرىسىدا ھۆكۈم چىقىرىلغان بۇلاتتى (يەنى بۇ دۇنيادىلا دەرھال جازا بېرىلىپ ئىشى تۈگەشكەن بولاتتى) (19).
سۈرە يۈنۈس 20-ئايەت
وَيَقُولُونَ لَوْلَا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ
ئۇلار: «نېمىشقا ئۇنىڭغا (يەنى مۇھەممەتكە) رەببى تەرىپىدىن (بىز تەلەپ قىلغان مۆجىزىلەردىن) بىرەر مۆجىزە چۈشۈرۈلمىدى» دەيدۇ. ئېيتقىنكى: «غەيب پەقەت ئاللاھقا مەنسۇپتۇر (مۆجىزىلەرنى ئاللاھ كەلتۈرىدۇ، مەن پەقەت تەبلىغ قىلغۇچىمەن)، سىلەر (ئاقىۋەتنى) كۈتۈپ تۇرۇڭلار، مەنمۇ ئەلۋەتتە سىلەر بىلەن (شۇنى) كۈتكۈچىلەردىنمەن»(20).
سۈرە يۈنۈس 21-ئايەت
وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِّن بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ إِذَا لَهُم مَّكْرٌ فِي آيَاتِنَا قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْرًا إِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُونَ مَا تَمْكُرُونَ
خالايىقنىڭ بېشىغا كەلگەن زىيان-زەخمەتنى كۆتۈرۈۋەتكەندىن كېيىن ئۇلارغا مىھىر-شەپقىتىمىزنى تېتىتساق، ئۇلار بىزنىڭ ئايەتلىرىمىز ھەققىدە نەيرەڭۋازلىق قىلىشقا ئۇرۇنىدۇ. (ئى مۇھەممەت!) ئېيتقىنكى: «ئاللاھ ئۇلارنى قىلغان نەيرەڭۋازلىقلىرى ئۈچۈن ئەڭ تېز جازالايدۇ». شۈبھىسىزكى، بىزنىڭ ئەلچى(يەنى پەرىشتە)لىرىمىز ئۇلارنىڭ نەيرەڭۋازلىقلىرىنى يېزىپ تۇرىدۇ(21).
سۈرە يۈنۈس 22-ئايەت
هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ حَتَّى إِذَا كُنتُمْ فِي الْفُلْكِ وَجَرَيْنَ بِهِم بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ وَفَرِحُوا بِهَا جَاءَتْهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَجَاءَهُمُ الْمَوْجُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحِيطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنجَيْتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ
ئاللاھ سىلەرنى قۇرۇقلۇقتا، دېڭىزدا سەپەر قىلدۇرىدۇ. سىلەر ئولتۇرغان كېمە مەيىن شامالدا مېڭىۋاتقان ۋە بۇ شامالدىن ئۇلار خۇشاللىنىۋاتقان چاغدا، بىردىنلا بوران چىقىپ ئۇلار تەرەپ-تەرەپتىن كۆتۈرۈلۈۋاتقان دېڭىز دولقۇنلىرى ئىچىدە قالىدۇ. كېمىدىكىلەر ئۆزىنىڭ ھالاكەت قورشاۋىدا قالغانلىقىغا كۆزى يېتىپ: «ئى ئاللاھ! ئەگەر سەن بىزنى بۇنىڭدىن قۇتۇلدۇرساڭ، بىز چوقۇم ساڭا مىننەتدار بولغۇچىلاردىن بولاتتۇق» دەپ چىن كۆڭلىدىن پەقەت ئاللاھقىلا يېلىنىپ يالۋۇرۇشقا باشلايدۇ(22).
سۈرە يۈنۈس 23-ئايەت
فَلَمَّا أَنجَاهُمْ إِذَا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا بَغْيُكُمْ عَلَى أَنفُسِكُم مَّتَاعَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَّ إِلَيْنَا مَرْجِعُكُمْ فَنُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
ئاللاھ ئۇلارنى (بۇ ھالاكەتتىن) قۇتقۇزا-قۇتقۇزمايلا بۇ كىشىلەر زېمىندا ناھەق رەۋىشتە ھەددىدىن ئېشىشقا باشلايدۇ. ئى ئىنسانلار! ھەددىڭلاردىن ئاشقانلىقىڭلارنىڭ گۇناھى پەقەت ئۆزۈڭلارغىلا بولىدۇ. سىلەر دۇنيا مەنپەئەتىدىن بەھرىمەن بولىسىلەر، سىلەرنىڭ ئەڭ ئاخىرىدا قايتىدىغان جايىڭلار بىزنىڭ ھۇزۇرىمىزدۇر، ئاندىن قىلمىشىڭلارنى ئۆزۈڭلارغا ئېيتىپ بېرىمىز(23).
سۈرە يۈنۈس 24-ئايەت
إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْأَنْعَامُ حَتَّى إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِيدًا كَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
دۇنيا ھاياتى شۇ مىسالغا ئوخشايدۇكى، بىز ئاسماندىن چۈشۈرگەن يامغۇر بىلەن ئىنسانلار، ھايۋاناتلار يەيدىغان زېمننىڭ ئۆسۈملۈكلىرى بىر-بىرى بىلەن گىرەلىشىپ كەتكەن، ھەتتا زېمىن گۈزەل تۈسكە كىرىپ چىرايلىق زىننەتلەنگەن، زېمىن ئىگىلىرى ئۇنىڭدىن مول ھوسۇل ئالىدىغان بولدۇق دەپ پەرەز قىلىپ تۇرغان چاغدا، ئۇشتۇمتۇت كېچىسى ياكى كۈندۈزى ئۇنىڭغا (بالايىئاپەت) ئەمرىمىز يەتتى-دە، ئۇنى پۈتۈنلەي ئورۇپ تاشلاپ تۈنۈگۈن يوقتىكىدەك قىلىۋەتتۇق. پىكىر يۈرگۈزىدىغان كىشىلەر توپى ئۈچۈن ئايەتلەرنى مۇشۇنداق تەپسىلىي بايان قىلىمىز(24).
سۈرە يۈنۈس 25-ئايەت
وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ
ئاللاھ (كىشىلەرنى) خاتىرجەملىك يۇرتىغا (يەنى جەننەتكە) چاقىرىدۇ ۋە خالىغاننى توغرا يولغا يېتەكلەيدۇ(25).
سۈرە يۈنۈس 26-ئايەت
لِّلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ وَلَا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَلَا ذِلَّةٌ أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
ئىشىنى ئەستايىدىل قىلغانلار تېخىمۇ ياخشى ۋە تېخىمۇ كۆپرەكىگە نائىل بولىدۇ. (قىيامەت كۈنى) يۈزلىرى قارا چىقمايدۇ، خورلۇقتىن باشلىرىمۇ ئېگىلمەيدۇ. ئەنە شۇلار جەننەتىيلەر بولۇپ، جەننەتتە مەڭگۈ تۇرغۇچىلاردۇر(26).
سۈرە يۈنۈس 27-ئايەت
وَالَّذِينَ كَسَبُوا السَّيِّئَاتِ جَزَاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِهَا وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ مَّا لَهُم مِّنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ كَأَنَّمَا أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعًا مِّنَ اللَّيْلِ مُظْلِمًا أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
يامان ئىشلارنى قىلغانلار بولسا قىلغان يامانلىقىغا لايىق جازاغا ئۇچرايدۇ، ئۇلار ئېغىر خارلىققا دۇچار بولىدۇ، ئۇلارنى ئاللاھنىڭ ئازاب-ئوقۇبىتىدىن قۇتۇلدۇرغۇچىمۇ بولمايدۇ، ئۇلارنىڭ يۈزلىرى گويا قاراڭغۇ كېچىنىڭ زۇلمىتى ئورىۋالغانغا ئوخشاشتۇر. ئەنە شۇلار دوزىخىيلار بولۇپ، دوزاختا مەڭگۇ قالغۇچىلاردۇر(27).
سۈرە يۈنۈس 28-ئايەت
وَيَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا مَكَانَكُمْ أَنتُمْ وَشُرَكَاؤُكُمْ فَزَيَّلْنَا بَيْنَهُمْ وَقَالَ شُرَكَاؤُهُم مَّا كُنتُمْ إِيَّانَا تَعْبُدُونَ
ئۇ كۈنى ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى يىغىپ، ئاندىن مۇشرىكلارغا: « سىلەر ئىلاھلىققا راۋا كۆرگەن نەرسىلەر بىلەن بىرگە ئورنۇڭلاردىن قىمىلدىماڭلار!» دەپ ئۇلارنىڭ مۇناسىۋىتىنى بۇزىمىز. ئۇلارنىڭ ئىلاھلىققا راۋا كۆرۈشكەن مەبۇدلىرى ئېيتىدۇ: «سىلەر بىزگە چوقۇنمىغان ئىدىڭلار(28).
سۈرە يۈنۈس 29-ئايەت
فَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ إِن كُنَّا عَنْ عِبَادَتِكُمْ لَغَافِلِينَ
سىلەر بىلەن بىزنىڭ ئارىمىزدا گۇۋاھ بولۇشقا ئاللاھ كۇپايىكى، سىلەرنىڭ بىزگە چوقۇنغانلىقىڭلاردىن بىز خەۋەرسىز ئىدۇق»(29).
سۈرە يۈنۈس 30-ئايەت
هُنَالِكَ تَبْلُو كُلُّ نَفْسٍ مَّا أَسْلَفَتْ وَرُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ
بۇ چاغدا ھەر ئادەم ئىلگىرى قىلغان-ئەتكەنلىرىدىن جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ. ھەركىم ئىگىسى بولغان ئاللاھنىڭ ھۇزۇرىغا قايتۇرۇلىدۇ، ئويدۇرۇپ چىققان ساختا ئىلاھلىرى ئۇلارنىڭ كۆزلىرىدىن غايىب بولىدۇ(30).
سۈرە يۈنۈس 31-ئايەت
قُلْ مَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَن يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ الْأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ فَقُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ
(ئى پەيغەمبەر) ئېيتقىنكى: «سىلەرگە ئاسمان-زېمىندىن كىم رىزىق بېرىدۇ؟ سىلەرنىڭ ئاڭلاش ۋە كۆرۈش ئىقتىدارىڭلارغا كىم ئىگىدارچىلىق قىلىدۇ؟ تىرىكنى ئۆلۈكتىن، ئۆلۈكنى تىرىكتىن كىم چىقىرىدۇ؟ (كائىناتتىكى) بارلىق ئىشلارنى كىم باشقۇرىدۇ؟ ئۇلار: «ئاللاھ» دەيدۇ. ئۇنداقتا (سەنمۇ) ئېيتقىنكى: «ئەمىسە نېمىشقا تەقۋادار– ئاڭلىق بولمايسىلەر؟»(31)
سۈرە يۈنۈس 32-ئايەت
فَذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلَالُ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ
ئەنە شۇ ئاللاھ سىلەرنىڭ ھەقىقىي رەببىڭلاردۇر. ھەقىقەتتىن قالسا ئازغۇنلۇقتىن بۆلەك نېمە بار؟ شۇنداق تۇرۇقلۇق سىلەر نېمىشقا (ھەقىقەتتىن) بۇرۇلۇپ كېتىسىلەر؟(32).
سۈرە يۈنۈس 33-ئايەت
كَذَلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ فَسَقُوا أَنَّهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ
مانا، پاسىق– يولدىن چىققانلار ھەققىدىكى رەببىڭنىڭ «ئۇلار ئىمان ئېيتمايدۇ» دېگەن سۆزى راست بولۇپ چىقتى(33).
سۈرە يۈنۈس 34-ئايەت
قُلْ هَلْ مِن شُرَكَائِكُم مَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ قُلِ اللَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ
(ئى مۇھەممەت!) ئېيتقىنكى: «سىلەر (ئاللاھقا) شېرىك كەلتۈرۈۋالغان ئىلاھلىرىڭلار ئىچىدە مەۋجۇداتنى يوقلۇقتىن ئاپىرىدە قىلىپ (ئاندىن يوق قىلىپ)، ئاندىن ئۇنى ئەسلىگە كەلتۈرەلەيدىغانلار بارمۇ؟». ئېيتقىنكى: «ئاللاھ مەۋجۇداتنى يوقلۇقتىن بار قىلىپ (ئاندىن يوق قىلىپ)، ئاندىن ئۇنى ئەسلىگە كەلتۈرەلەيدۇ. شۇنداق تۇرسا سىلەر نېمىشقا بۇرۇلۇپ كېتىسىلەر؟»(34).
سۈرە يۈنۈس 35-ئايەت
قُلْ هَلْ مِن شُرَكَائِكُم مَّن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لَّا يَهِدِّي إِلَّا أَن يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ
ئېيتقىنكى: «سىلەرنىڭ (ئاللاھقا) شېرىك كەلتۈرۈۋالغان ئىلاھلىرىڭلار ئىچىدە ھەق يولغا يېتەكلەيدىغانلىرى بارمۇ؟» ئېيتقىنكى: «ئاللاھ ھەق يولغا يېتەكلەيدۇ. ھەق يولغا يېتەكلەيدىغان زاتقا بويسۇنۇشقا تېگىشلىكمۇ ياكى ھەق يولغا يېتەكلىمەيدىغان، پەقەت ئۆزى يېتەكلىنىشكە موھتاج بولغان مەبۇدلارغا بويسۇنۇشقا تېگىشلىكمۇ؟ سىلەرگە نېمە بولدى؟ نېمىشقا مۇنداق (باتىل) ھۆكۈم چىقىرىدىغانسىلەر؟»(35).
سۈرە يۈنۈس 36-ئايەت
وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ
ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسى پەقەت گۇمانغىلا تايىنىدۇ. ھالبۇكى، گۇمان ھەرگىزمۇ ھەقىقەتنىڭ ئورنىنى ئالالمايدۇ. شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ئۇلارنىڭ قىلىۋاتقانلىرىنى ئوبدان بىلىدۇ(36).
سۈرە يۈنۈس 37-ئايەت
وَمَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَن يُفْتَرَى مِن دُونِ اللَّهِ وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِن رَّبِّ الْعَالَمِينَ
بۇ قۇرئاننىڭ ئاللاھتىن باشقىسى تەرىپىدىن ۋۇجۇتقا چىقىرىلىشى مۇمكىن ئەمەس، لېكىن ئۇ ئىلگىرىكى ۋەھىيلەردىن كۈنىمىزگىچە يېتىپ كەلگەنلىرىنى تەستىقلاپ، ئۇنى تەپسىلىي بايان قىلىپ بېرىدۇ. ئۇنىڭدا ھېچقانداق گۇمان يوق، (ئۇ) بارچە ئالەملەرنىڭ رەببى تەرىپىدىن چۈشۈرۈلگەندۇر(37).
سۈرە يۈنۈس 38-ئايەت
أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
ئۇلار: «قۇرئاننى (مۇھەممەت) ئۆزى توقۇپ چىققان» دېيىشەمدۇ؟ ئېيتقىنكى: «ئەگەر سۆزۈڭلار راست بولسا، ئاللاھتىن باشقا چاقىرالايدىغانلىكى ئادىمىڭلارنى چاقىرىپ، قۇرئانغا ئوخشاش بىرەر سۈرىنى كەلتۈرۈپ بېقىڭلارچۇ؟»(38).
سۈرە يۈنۈس 39-ئايەت
بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ كَذَلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ
ئەكسىچە ئۇلار قۇرئاننىڭ ماھىيىتىنى تولۇق چۈشەنمەي، تېگىدىكى مەزمۇنىدىن ۋاقىپ بولماي تۇرۇپ ئۇنى يالغانغا چىقاردى. ئۇلاردىن ئىلگىرى ئۆتكەنلەرمۇ مۇشۇنداق يالغانغا چىقىرىشقان ئىدى. زالىملارنىڭ ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولغانلىقىغا نەزەر ئاغدۇرغىن (39).
سۈرە يۈنۈس 40-ئايەت
وَمِنْهُم مَّن يُؤْمِنُ بِهِ وَمِنْهُم مَّن لَّا يُؤْمِنُ بِهِ وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ
ئۇلارنىڭ ئىچىدە قۇرئانغا ئىشىنىدىغانلار بولغىنىدەك، ھېچ ئىشەنمەيدىغانلارمۇ بار. سېنىڭ رەببىڭ بۇزغۇنچىلارنى ناھايىتى ياخشى بىلىدۇ(40).
سۈرە يۈنۈس 41-ئايەت
وَإِن كَذَّبُوكَ فَقُل لِّي عَمَلِي وَلَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنتُم بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَأَنَا بَرِيءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
ئەگەر ئۇلار سېنى يالغانچى دېيىشتە چىڭ تۇرسا: «مېنىڭ ئىش-ھەرىكىتىم ئۆزۈم ئۈچۈندۇر، سىلەرنىڭ ئىش-ھەرىكىتىڭلارمۇ ئۆزۈڭلار ئۈچۈندۇر. سىلەر مېنىڭ قىلمىشلىرىمدىن جاۋابكار بولمىغاندەك، مەنمۇ سىلەرنىڭ قىلمىشىڭلاردىن جاۋابكار ئەمەسمەن» دېگىن(41).
سۈرە يۈنۈس 42-ئايەت
وَمِنْهُم مَّن يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَفَأَنتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَ
ئۇلارنىڭ ئىچىدە ساڭا قۇلاق سالىدىغانلىرىمۇ بار. سەن ئەقلىنى ئىشلەتمەيدىغان تۇرسا گاسلارغا ئاڭلىتالامسەن؟(42).
سۈرە يۈنۈس 43-ئايەت
وَمِنْهُم مَّن يَنظُرُ إِلَيْكَ أَفَأَنتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَ
ئۇلارنىڭ ئىچىدە ساڭا نەزەر تاشلايدىغانلىرىمۇ بار، سەن ئىدراك قىلالمايدىغان تۇرسا كورلارنى توغرا يولغا يېتەكلىيەلەمسەن؟(43).
سۈرە يۈنۈس 44-ئايەت
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَكِنَّ النَّاسَ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
شۈبھىسىزكى، ئاللاھ ئىنسانلارغا قىلچە ئۇۋال قىلمايدۇ، لېكىن ئىنسانلار ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلىدۇ(44).
سۈرە يۈنۈس 45-ئايەت
وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَأَن لَّمْ يَلْبَثُوا إِلَّا سَاعَةً مِّنَ النَّهَارِ يَتَعَارَفُونَ بَيْنَهُمْ قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقَاءِ اللَّهِ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ
ئاللاھ ئۇلارنى جەم قىلىدىغان كۈندە، ئۇلارغا (دۇنيادا) ياشىغان ۋاقتى خۇددى ئۆزئارا تونۇشۇشقا يەتكۈدەك كۈندۈزنىڭ ئاز بىر ۋاقتىچىلىك تۇيۇلىدۇ. ئاللاھ بىلەن ئۇچرىشىشنى يالغانغا چىقىرىپ توغرا يولدا ماڭمىغانلار چوقۇم زىيان تارتىدۇ(45).
سۈرە يۈنۈس 46-ئايەت
وَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللَّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا يَفْعَلُونَ
(ئى مۇھەممەت!) بىز ئۇلارنى ئاگاھلاندۇرغان نەرسىنىڭ بىر قىسمىنى ساڭا كۆرسەتسەكمۇ ياكى ( كۆرسەتمەستىن) سېنى ۋاپات تاپقۇزساقمۇ، ئۇلار بەرىبىر بىزنىڭ ھۇزۇرىمىزغا قايتىدۇ، ئاندىن ئۇلارنىڭ قىلغان-ئەتكەنلىرىگە ئاللاھ گۇۋاھچىدۇر(46).
سۈرە يۈنۈس 47-ئايەت
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولٌ فَإِذَا جَاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
ھەر ئۈممەت-توپلۇمنىڭ بىر رەسۇلى بولۇپ كەلگەن، ئۇلارغا رەسۇلى كەلگەندە، (ھەقىقەتنى يەتكۈزگەندىن كېيىن) ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئادىللىق بىلەن ھۆكۈم چىقىرىلىدۇ، ئۇلارغا ھەرگىز ناھەقچىلىك قىلىنمايدۇ(47).
سۈرە يۈنۈس 48-ئايەت
وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
ئۇ (ھەقىقەتنى ئىنكار قىلغۇچى)لار: «ئەگەر گېپىڭلاردا راستچىل بولىدىغان بولساڭلار (بىزگە ئېيتىپ بېرىڭلارچۇ)، بۇ (قىيامەت ۋە مەھشەر ھەققىدىكى) ئاگاھلاندۇرۇش قاچان ئىشقا ئاشۇرۇلىدۇ؟» دېيىشىدۇ(48).
سۈرە يۈنۈس 49-ئايەت
قُل لَّا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلَا نَفْعًا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ إِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَلَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ
(ئى پەيغەمبەر) ئېيتقىنكى: «ئاللاھ خالىمايدىكەن مەن ئۆزۈم ئۈچۈنمۇ بىرەر پايدا-زىيان ئېلىپ كېلىش قۇدرىتىگە ئىگە ئەمەسمەن. ھەر توپلۇمنىڭ بەلگىلەنگەن بىر ياشاش مۇددىتى بولىدۇ، ياشاش مۇددىتى توشقاندا بىردەممۇ كېچىكتۈرۈلمەيدۇ، بىردەممۇ ئالدىغا سۈرۈلمەيدۇ»(49).
سۈرە يۈنۈس 50-ئايەت
قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَّاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ
ئېيتقىنكى: «ئويلاپ باقتىڭلارمۇ، ئاللاھنىڭ ئازاب-ئوقۇبىتى سىلەرگە كېچىدە ياكى كۈندۈزدە (ئۇشتۇمتۇت) يېتىپ كەلسە (قانداق قىلىسىلەر؟) گۇناھكارلار بۇ ئازابنىڭ قايسىسىغا ئالدىرايدۇ؟(50).
سۈرە يۈنۈس 51-ئايەت
أَثُمَّ إِذَا مَا وَقَعَ آمَنتُم بِهِ آلْآنَ وَقَدْ كُنتُم بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ
ئازاب-ئوقۇبەت كەلگەندىن كېيىن، ئەمدى ئاللاھقا ئىمان ئېيتامسىلەر؟ ھالبۇكى، سىلەر (مەسخىرە قىلىپ) ئازاب-ئوقۇبەتنىڭ تېزرەك چۈشۈشىنى تىلەپ تۇراتتىڭلار»(51).
سۈرە يۈنۈس 52-ئايەت
ثُمَّ قِيلَ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا بِمَا كُنتُمْ تَكْسِبُونَ
ئاندىن كېيىن ناھەقچىلىق قىلغان- ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلغانلارغا: «مەڭگۈلۈك ئازاب-ئوقۇبەتنى تېتىڭلار، سىلەر پەقەت ئۆز قىلمىشىڭلار سەۋەبلىك جازاغا ئۇچراۋاتىسىلەر» دېيىلىدۇ(52).
سۈرە يۈنۈس 53-ئايەت
وَيَسْتَنبِئُونَكَ أَحَقٌّ هُوَ قُلْ إِي وَرَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌّ وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ
ئۇلار سەندىن: «ئۇ جازانىڭ بېرىلىدىغانلىقى راستمۇ؟» دەپ سورايدۇ، سەن: «ھەئە، رەببىم بىلەن قەسەمكى، ئۇ ئەلۋەتتە راستتۇر، سىلەر ئۇنى توسۇپ قالالمايسىلەر» دېگىن(53).
سۈرە يۈنۈس 54-ئايەت
وَلَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الْأَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهِ وَأَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ وَقُضِيَ بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
ناۋادا ناھەقچىلىق قىلغان-ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلغان ھەرقانداق ئادەم زېمىندىكى بارچە نەرسىگە ئىگە بولغان تەقدىردىمۇ، ئازاب-ئوقۇبەتتىن قۇتۇلۇپ قېلىش ئۈچۈن ئەلۋەتتە ئۇنى پىدا قىلىۋېتەتتى. ئۇلار ئازاب-ئوقۇبەتنى كۆرگەن چاغدا چوڭقۇر پۇشايمان قىلىدۇ، ئۇلار ھەققىدە ئادىللىق بىلەن ھۆكۈم چىقىرىلىدۇ ۋە ئۇلارغا ئۇۋال قىلىنمايدۇ(54).
سۈرە يۈنۈس 55-ئايەت
أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَلَا إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
بىلىڭلاركى، ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى بارچە شەيئىلەر ئاللاھقا مەنسۇپتۇر. ئاللاھنىڭ ۋەدىسى بەرھەق، بىراق ئۇلارنىڭ تولىسى ئۇقمايدۇ(55).
سۈرە يۈنۈس 56-ئايەت
هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
جان ئاتا قىلىدىغانمۇ ۋە جاننى ئالىدىغانمۇ ئاللاھتۇر، ھەممىڭلار ئۇنىڭ ھۇزۇرىغا قايتۇرۇلىسىلەر(56).
سۈرە يۈنۈس 57-ئايەت
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِّمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ
ئى خالايىق! سىلەرگە رەببىڭلار تەرىپىدىن پەند-نەسىھەت، دىللاردىكىگە[3] شىپا، ئىمان ئېيتقانلارغا يول كۆرسەتكۈچ ۋە مېھىر-مۇھەببەت بولغان (قۇرئان) يېتىپ كەلدى(57).
سۈرە يۈنۈس 58-ئايەت
قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ
ئېيتقىنكى: «ئۇلار ئاللاھنىڭ بۇ پەزل-ئىلتىپاتى ۋە مېھىر-شەپقىتى بىلەن خۇشال بولسۇن. بۇ ئۇلارنىڭ جەملىگەن دۇنيا ئوقەتلىرىدىن ياخشىدۇر»(58).
سۈرە يۈنۈس 59-ئايەت
قُلْ أَرَأَيْتُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ لَكُم مِّن رِّزْقٍ فَجَعَلْتُم مِّنْهُ حَرَامًا وَحَلَالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ
ئېيتقىنكى: «ئاللاھ سىلەرنىڭ پايدىلىنىشىڭلار ئۈچۈن چۈشۈرۈپ بەرگەن، سىلەر بىر قىسمىنى ھارام، بىر قىسمىنى ھالال دەۋالغان رىزىقلار ھەققىدە نېمە دەيسىلەر؟ ئاللاھ سىلەرگە مۇنداق قىلىشقا ئىجازەت بەرگەنمۇ ياكى ئاللاھ نامىدىن يالغاننى توقۇۋاتامسىلەر؟(59).
سۈرە يۈنۈس 60-ئايەت
وَمَا ظَنُّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ
ئاللاھ نامىدىن يالغاننى توقۇپ چىقىدىغانلار، قىيامەت كۈنى (بېشىغا كېلىدىغان جازالار ھەققىدە) نېمە ئويلايدىغاندۇ؟ شۈبھىسىزكى، ئاللاھنىڭ ئىنسانلار ئۈستىدە زور پەزل-ئىلتىپاتى باردۇر، بىراق ئۇلارنىڭ تولىسى (ئاللاھقا) مىننەتدار بولمايدۇ(60).
سۈرە يۈنۈس 61-ئايەت
وَمَا تَكُونُ فِي شَأْنٍ وَمَا تَتْلُو مِنْهُ مِن قُرْآنٍ وَلَا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلَّا كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُودًا إِذْ تُفِيضُونَ فِيهِ وَمَا يَعْزُبُ عَن رَّبِّكَ مِن مِّثْقَالِ ذَرَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَلَا أَصْغَرَ مِن ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرَ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ
(ئى پەيغەمبەر) سەن قانداق شەرت-شارائىتتا بولۇشۇڭدىن، قۇرئاندىن قايسى تېمىنى تىلغا ئېلىشىڭدىن ۋە (ئى خالايىق) نېمە ئىش قىلىشىڭلاردىن قەتئىينەزەر، سىلەر ئۇنىڭ بىلەن مەشغۇل بولىۋاتقان چېغىڭلاردا بىز ھامان سىلەرنىڭ ھەممىڭلارنى كۆزىتىپ تۇرىمىز. ئاسمان-زېمىندىكى زەررە چاغلىق نەرسىمۇ ئاللاھنىڭ بىلىشىدىن چەتتە قالمايدۇ، مەيلى ئۇنىڭدىن كىچىك ياكى چوڭ بولسۇن، ھەرقانداق نەرسە روشەن بىر پۈتۈكتە ئورۇن ئالغاندۇر(61).
سۈرە يۈنۈس 62-ئايەت
أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ
بىلىڭلاركى، ئاللاھنىڭ يېقىن بەندىلىرىگە غەم-ئەندىشە، قايغۇ يوقتۇر(62).
سۈرە يۈنۈس 63-ئايەت
الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ
ئۇلار ئىمان ئېيتقان ۋە تەقۋادار-مەسئۇلىيەتچان كىشىلەردۇر(63).
سۈرە يۈنۈس 64-ئايەت
لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
ئۇلار ئۈچۈن بۇ دۇنيادىمۇ، ئۇ دۇنيادىمۇ خۇشخەۋەر بار. ئاللاھنىڭ سۆزلىرى (يەنى بەرگەن ۋەدىلىرى) ئۆزگەرمەيدۇ، مانا بۇ ئەڭ زور بەختتۇر(64).
سۈرە يۈنۈس 65-ئايەت
وَلَا يَحْزُنكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
(ئى مۇھەممەت!) ئۇلارنىڭ (تاپا-تەنە) گەپ-سۆزى سېنى قايغۇغا سالمىسۇن. چۈنكى پۈتۈن كۈچ-قۇدرەت ۋە شان-شەرەپ ئاللاھقا مەنسۇپتۇر. ئۇ (ھەممىنى) ئاڭلاپ تۇرغۇچىدۇر، (ھەممىنى) بىلىپ تۇرغۇچىدۇر(65).
سۈرە يۈنۈس 66-ئايەت
أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ وَمَا يَتَّبِعُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ شُرَكَاءَ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ
بىلىڭلاركى، ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى ھەممە نەرسە ئاللاھقا تەۋە. ئاللاھتىن باشقىغا ئىلاھلىق راۋا كۆرۈپ ئۇنىڭغا ئەگىشىدىغانلار پەقەت يوقىلاڭ پەرەزگىلا تايىنىدۇ، ئۇلار پەقەت بىلجىرلىشىدۇ(66).
سۈرە يۈنۈس 67-ئايەت
هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ
ئاللاھ سىلەرنىڭ ئارام ئېلىشىڭلار ئۈچۈن كېچىنى، كۆرۈشۈڭلار ئۈچۈن كۈندۈزنى بېكىتتى. ئاڭلايدىغان كىشىلەر توپى ئۈچۈن بۇنىڭدا نۇرغۇن دەلىللەر بار(67).
سۈرە يۈنۈس 68-ئايەت
قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ هُوَ الْغَنِيُّ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ إِنْ عِندَكُم مِّن سُلْطَانٍ بِهَذَا أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
ئۇلار: «ئاللاھ بالا قىلىۋالدى» دېيىشتى. ياق، ئۇ بۇنىڭدىن پاكتۇر، بىھاجەتتۇر، ئاسمانلاردىكى ۋە زېمىندىكى ھەممە نەرسە ئۇنىڭ مۈلكىدۇر. (ئاللاھنىڭ بالىسى بار دېگەن) بۇ سۆزۈڭلارغا ھېچقانداق پاكىتىڭلار يوق،سىلەر بىلمەيدىغان نەرسىنى ئاللاھقا توقۇمسىلەر؟(68).
سۈرە يۈنۈس 69-ئايەت
قُلْ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ
(ئى مۇھەممەت!) ئېيتقىنكى: «ئاللاھ توغرىسىدا يالغاننى توقۇغانلار مۇراد-مەقسىتىگە يېتەلمەيدۇ»(69).
سۈرە يۈنۈس 70-ئايەت
مَتَاعٌ فِي الدُّنْيَا ثُمَّ إِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ نُذِيقُهُمُ الْعَذَابَ الشَّدِيدَ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ
(ئۇلار) بۇ دۇنيادىن ئازغىنە بەھرىمەن بولغاندىن كېيىن، نىھايەت قايتىپ بارىدىغان جايى بىزنىڭ دەرگاھىمىزدۇر، ئاخىرى بىز ئۇلارغا تۇزكورلۇق قىلغانلىقى تۈپەيلى قاتتىق ئازاب-ئوقۇبەتنى تېتىتىمىز(70).
سۈرە يۈنۈس 71-ئايەت
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِن كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُم مَّقَامِي وَتَذْكِيرِي بِآيَاتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَشُرَكَاءَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا إِلَيَّ وَلَا تُنظِرُونِ
ئۇلارغا نۇھنىڭ خەۋىرىنى ئېيتىپ بەرگىن. ئەينى چاغدا ئۇ خەلقىگە مۇنداق دېگەن ئىدى: «ئى خەلقىم! ئەگەر مېنىڭ ئاراڭلاردا تۇرۇشۇم ۋە ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى ئەسلىتىشىم سىلەرگە ئېغىر كەلگەن بولسا، (شۇنى بىلىپ قىلىڭلاركى،) مەن پەقەت ئاللاھقىلا تاياندىم، سىلەر ئىلاھلىرىڭلار بىلەن بىرلىكتە جەم بولۇپ (مېنى قەستلەش ئۈچۈن) نېمە قىلىدىغانلىقىڭلارنى قارار قىلىۋېرىڭلار. ئىشىڭلار سىلەرگە تۇتۇق بولۇپ قالمىسۇن، ئاندىن ماڭا بىر ئازمۇ مۆھلەت بەرمەي ئالغان قارارىڭلارنى ئىجرا قىلىۋېرىڭلار(71).
سۈرە يۈنۈس 72-ئايەت
فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَمَا سَأَلْتُكُم مِّنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ
ئەگەر سىلەر (مەن ئېلىپ كەلگەن ۋەھىيدىن) يۈز ئۆرۈسەڭلار (ئۇمۇ ئۆزۈڭلارنىڭ ئىشى)، مەن سىلەردىن ھەق تەلەپ قىلغىنىم يوق، ئەمگىكىمنىڭ مۇكاپاتىنى پەقەت ئاللاھ ئۆزى بېرىدۇ. چۈنكى مەن ئاللاھقا بويسۇنغۇچىلاردىن بولۇشقا بۇيرۇلدۇم»(72).
سۈرە يۈنۈس 73-ئايەت
فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِي الْفُلْكِ وَجَعَلْنَاهُمْ خَلَائِفَ وَأَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنذَرِينَ
بىراق ئۇلار نۇھنى يالغانغا چىقىرىشتى، شۇنىڭ بىلەن بىز ئۇنى ۋە ئۇنىڭ بىلەن بىللە كېمىدە بولغانلارنى قۇتۇلدۇرۇپ، ئۇلارنى ئورۇن باسار قىلدۇق، ئايەتلىرىمىزنى يالغانغا چىقارغانلارنى بولسا غەرق قىلدۇق. ئاگاھلاندۇرۇلغۇچىلارنىڭ ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولغانلىقىغا قارىغىن(73).
سۈرە يۈنۈس 74-ئايەت
ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا بِمَا كَذَّبُوا بِهِ مِن قَبْلُ كَذَلِكَ نَطْبَعُ عَلَى قُلُوبِ الْمُعْتَدِينَ
ئاندىن نۇھتىن كېيىن نۇرغۇن رەسۇللارنى ئۆز خەلقىگە ئەۋەتتۇق، ئۇلار خەلقىگە روشەن پاكىتلارنى ئېلىپ كەلدى. ئۇلار (يەنى خەلقى) ئىلگىرىكى يالغان دېگەن كۆز قارىشىدا چىڭ تۇرۇۋېلىپ يەنىلا ئىمان ئېيتمىدى. (بۇ سەۋەبتىن) ھەددىدىن ئاشقۇچىلارنىڭ دىللىرىغا مۇشۇنداق مۆھۈر بېسىۋېتىمىز(74).
سۈرە يۈنۈس 75-ئايەت
ثُمَّ بَعَثْنَا مِن بَعْدِهِم مُّوسَى وَهَارُونَ إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ بِآيَاتِنَا فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُّجْرِمِينَ
ئۇلاردىن كېيىن بىز مۇسا بىلەن ھارۇننى پىرئەۋنگە ۋە ئۇنىڭ ئاقساقاللىرىغا نۇرغۇن پاكىتلار بىلەن ئەۋەتتۇق. بىراق ئۇلار ئۆزىنى چوڭ تۇتتى، چۈنكى ئۇلار گۇناھقا چۆمگەن قوۋم ئىدى(75).
سۈرە يۈنۈس 76-ئايەت
فَلَمَّا جَاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِندِنَا قَالُوا إِنَّ هَذَا لَسِحْرٌ مُّبِينٌ
ئۇلارغا بىزنىڭ تەرىپىمىزدىن ھەقىقەت يېتىپ كېلىۋىدى، ئۇلار: «بۇ ئوپئوچۇق سېھىردۇر» دېدى(76).
سۈرە يۈنۈس 77-ئايەت
قَالَ مُوسَى أَتَقُولُونَ لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءَكُمْ أَسِحْرٌ هَذَا وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُونَ
مۇسا: «سىلەرگە ھەقىقەت كەلسە ئۇنى سېھىر دەمسىلەر؟ ئەجەبا بۇ سېھىرمۇ؟ ھالبۇكى، سېھىرگەرلەر مۇۋەپپەقىيەت قازىنالمايدۇ» دېدى(77).
سۈرە يۈنۈس 78-ئايەت
قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَلْفِتَنَا عَمَّا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا وَتَكُونَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاءُ فِي الْأَرْضِ وَمَا نَحْنُ لَكُمَا بِمُؤْمِنِينَ
ئۇلار: «سەن بىزگە ئاتا-بوۋىلىرىمىزدىن قالغان دىندىن بىزنى ۋاز كەچتۈرۈش ۋە بۇ زېمىننىڭ سەلتەنىتىنى ئىككىڭلارنىڭ قىلىۋېلىش ئۈچۈن كەلدىڭمۇ؟ بىز سىلەر ئىككىڭلارغا ھەرگىز ئىشەنمەيمىز» دېدى(78).
سۈرە يۈنۈس 79-ئايەت
وَقَالَ فِرْعَوْنُ ائْتُونِي بِكُلِّ سَاحِرٍ عَلِيمٍ
پىرئەۋن: «مېنىڭ ئالدىمغا بارلىق ئۇستا سېھىرگەرلەرنى ئېلىپ كېلىڭلار» دېدى(79).
سۈرە يۈنۈس 80-ئايەت
فَلَمَّا جَاءَ السَّحَرَةُ قَالَ لَهُم مُّوسَى أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
سېھىرگەرلەر يېتىپ كېلىۋىدى، مۇسا ئۇلارغا: «تاشلىماقچى بولغىنىڭلارنى تاشلاڭلار» دېدى(80).
سۈرە يۈنۈس 81-ئايەت
فَلَمَّا أَلْقَوْا قَالَ مُوسَى مَا جِئْتُم بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللَّهَ سَيُبْطِلُهُ إِنَّ اللَّهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ
ئۇلار (سېھىرلىرىنى) تاشلىۋىدى، مۇسا: «ئېلىپ كەلگىنىڭلار سېھىردۇر، ئاللاھ ئۇنى چوقۇم بىكار قىلىۋېتىدۇ. چۈنكى ئاللاھ بۇزغۇنچىلارنىڭ ئىشىنى تۈزىمەيدۇ» دېدى(81).
سۈرە يۈنۈس 82-ئايەت
وَيُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ
گۇناھكارلار ياقتۇرمىغان تەقدىردىمۇ، ئاللاھ پاكىتلىرى ئارقىلىق ھەقىقەتنى ئىسپاتلايدۇ(82).
سۈرە يۈنۈس 83-ئايەت
فَمَا آمَنَ لِمُوسَى إِلَّا ذُرِّيَّةٌ مِّن قَوْمِهِ عَلَى خَوْفٍ مِّن فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِمْ أَن يَفْتِنَهُمْ وَإِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِينَ
پىرئەۋن ۋە ئاقساقاللىرىنىڭ زىيانكەشلىكىدىن قورقۇپ خەلقى ئىچىدىن ساناقلىق كىشىلەرلا مۇساغا ئىمان ئېيتتى. چۈنكى پىرئەۋن مەملىكەتتە راستتىنلا زوراۋان ھەمدە ھەددىدىن ئاشقۇچى بىرى ئىدى(83).
سۈرە يۈنۈس 84-ئايەت
وَقَالَ مُوسَى يَا قَوْمِ إِن كُنتُمْ آمَنتُم بِاللَّهِ فَعَلَيْهِ تَوَكَّلُوا إِن كُنتُم مُّسْلِمِينَ
مۇسا: «ئى خەلقىم! ئەگەر ئاللاھقا ئىمان ئېيتقان ۋە تەسلىم بولغان بولساڭلار، ئۇنىڭغىلا تايىنىڭلار» دېدى(84).
سۈرە يۈنۈس 85-ئايەت
فَقَالُوا عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْنَا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
ئۇلار ئېيتتى: « يالغۇز ئاللاھقىلا تاياندۇق. ئى رەببىمىز! بىزنى زالىم قوۋمنىڭ بېسىم-زىيانكەشلىكىگە دۇچار قىلمىغايسەن(85).
سۈرە يۈنۈس 86-ئايەت
وَنَجِّنَا بِرَحْمَتِكَ مِنَ الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
بىزنى ئۆز شەپقىتىڭ بىلەن كاپىر قوۋمنىڭ قولىدىن قۇتۇلدۇرغايسەن»(86).
سۈرە يۈنۈس 87-ئايەت
وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى وَأَخِيهِ أَن تَبَوَّءَا لِقَوْمِكُمَا بِمِصْرَ بُيُوتًا وَاجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ
بىز مۇسا بىلەن ئۇنىڭ قېرىندىشى(ھارۇن)غا: «مىللىتىڭلار ئۈچۈن مىسىردا ئۆيلەرنى تەييارلاڭلار، ئۆيلىرىڭلارنى نامازگاھقا ئايلاندۇرۇڭلار ، نامازنى راۋرۇس ئادا قىلىڭلار. (ئى مۇسا!) مۆمىنلەرگە خۇشخەۋەر يەتكۈزگىن» دەپ ۋەھىي قىلدۇق(87).
سۈرە يۈنۈس 88-ئايەت
وَقَالَ مُوسَى رَبَّنَا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَأَهُ زِينَةً وَأَمْوَالًا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّوا عَن سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَى أَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
مۇسا ئېيتتى: «ئى رەببىمىز! راستتىنلا سەن پىرئەۋنگە ۋە ئۇنىڭ كاتتىباشلىرىغا بۇ دۇنيادا كۆز قاماشتۇرىدىغان سەلتەنەت ۋە مال-مۈلۈكلەرنى بەردىڭ. ئى رەببىمىز! بۇ سەۋەبتىن ئۇلار (كىشىلەرنى) يولۇڭدىن ئازدۇرۇۋاتىدۇ. ئى رەببىمىز! ئۇلارنىڭ مال-مۈلۈكلىرىنى سۈپۈرۈپ تاشلىغايسەن، بۇنىڭ دەردىنى يۈرەكلىرىگە قەدەر ھېس قىلدۇرغايسەن. چۈنكى ئۇلار ئېچىنىشلىق ئازاب-ئوقۇبەتنى كۆرمەي تۇرۇپ ئىمان ئېيتمايدىغاندەك قىلىدۇ»(88).
سۈرە يۈنۈس 89-ئايەت
قَالَ قَدْ أُجِيبَت دَّعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ
(ئاللاھ) ئېيتتى: «ئىككىڭلارنىڭ دۇئاسى ئىجابەت قىلىندى، سىلەر توغرا يولدا مۇستەھكەم مېڭىڭلار، بىلىمسىز كىشىلەرنىڭ كەينىگە زىنھار كىرىپ كەتمەڭلار»(89).
سۈرە يۈنۈس 90-ئايەت
وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا حَتَّى إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِي آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ
ئىسرائىل ئوغۇللىرىنى دېڭىزدىن ئۆتكۈزۈۋەتتۇق. پىرئەۋن ۋە ئەسكەرلىرى غەزەپ-نەپرەت بىلەن ئۇلارنىڭ ئارقىسىدىن قوغلىدى. پىرئەۋن غەرق بولىدىغان ۋاقىتتا: «ئىسرائىل ئوغۇللىرى ئىمان ئېيتقان ئاللاھتىن باشقا ئىلاھنىڭ يوقلىقىغا ئىشەندىم. مەنمۇ (ئاللاھقا) باشئەككۈچىلەردىنمەن» دېدى(90).
سۈرە يۈنۈس 91-ئايەت
آلْآنَ وَقَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَكُنتَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ
(ئۇنىڭغا) دېيىلدىكى: «ئەمدى ئىمان ئېيتامسەن؟ سەن ئىلگىرى ئاللاھقا ئاسىيلىق قىلغان ۋە بۇزغۇنچىلىق قىلغۇچىلاردىن بولغان ئىدىڭ(91).
سۈرە يۈنۈس 92-ئايەت
فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ آيَاتِنَا لَغَافِلُونَ
سەندىن كېيىنكىلەرگە ئىبرەت بولۇشۇڭ ئۈچۈن، بۈگۈن جەسىتىڭنى قۇتۇلدۇرۇپ قالىمىز. كىشىلەرنىڭ ھەقىقەتەن تولىسى ئايەتلىرىمىزدىن خەۋەرسىزدۇر»(92).
سۈرە يۈنۈس 93-ئايەت
وَلَقَدْ بَوَّأْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مُبَوَّأَ صِدْقٍ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ فَمَا اخْتَلَفُوا حَتَّى جَاءَهُمُ الْعِلْمُ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
شۈبھىسىزكى، بىز ئىسرائىل ئوغۇللىرىنى (ئۇلارنىڭ دۈشمەنلىرىنى ھالاك قىلغاندىن كېيىن) مۇنبەت ۋە خاتىرجەم ماكانغا ئورۇنلاشتۇردۇق ۋە ئۇلارنى پاكىز، شېرىن يېمەكلىكلەر بىلەن رىزىقلاندۇردۇق. ئۆزلىرىگە (تەۋراتتىن ئىبارەت) ئىلىم يېتىپ كەلگەندىن كېيىن دەتالاشقا چۈشتى. رەببىڭ قىيامەت كۈنى ئۇلار دەتالاش قىلىشقان مەسىلىلەر ھەققىدە ئۇلار ئوتتۇرىسىدا چوقۇم ھۆكۈم چىقىرىدۇ(93).
سۈرە يۈنۈس 94-ئايەت
فَإِن كُنتَ فِي شَكٍّ مِّمَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ فَاسْأَلِ الَّذِينَ يَقْرَءُونَ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكَ لَقَدْ جَاءَكَ الْحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ
(ئى ئىنسان) مۇبادا سەن بىز ساڭا چۈشۈرگەنلەردىن گۇمانلىنىدىغان بولساڭ، سەندىن بۇرۇنقى زامانلاردا چۈشۈرۈلگەن كىتابلارنى ئوقۇغانلاردىن سوراپ باققىن. (شۇ چاغدا تونۇپ يېتىسەنكى،) رەببىڭ تەرىپىدىن ساڭا يېتىپ كەلگىنى ھەقىقەتتۇر، شۇڭا گۇمانلانغۇچىلاردىن بولمىغىن(94).
سۈرە يۈنۈس 95-ئايەت
وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ فَتَكُونَ مِنَ الْخَاسِرِينَ
سەن ھەرگىزمۇ ئاللاھنىڭ ئايەتلىرىنى يالغانغا چىقارغۇچىلاردىن بولمىغىن، بولمىسا زىيان تارتقۇچىلاردىن بولۇپ قالىسەن(95).
سۈرە يۈنۈس 96-ئايەت
إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ
شۈبھىسىزكى، ھەققىدە ئاللاھنىڭ سۆزى جەزملەشكەن كىشىلەرگە[4] بارچە دەلىل-پاكىتلار (مۆجىزىلەر) كۆرسىتىلگەن تەقدىردىمۇ، ئېچىنىشلىق ئازابنى كۆرمىگۈچە ئىمان ئېيتمايدۇ(96-97).
سۈرە يۈنۈس 97-ئايەت
وَلَوْ جَاءَتْهُمْ كُلُّ آيَةٍ حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
شۈبھىسىزكى، ھەققىدە ئاللاھنىڭ سۆزى جەزملەشكەن كىشىلەرگە[5] بارچە دەلىل-پاكىتلار (مۆجىزىلەر) كۆرسىتىلگەن تەقدىردىمۇ، ئېچىنىشلىق ئازابنى كۆرمىگۈچە ئىمان ئېيتمايدۇ(96-97).
سۈرە يۈنۈس 98-ئايەت
فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِينٍ
بارچە ئەللەر ئىچىدە يۇنۇسنىڭ قوۋمىدىن باشقىسىغا (بالايىئاپەتنىڭ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆرگەن چاغدا) ئېيتقان ئىماننىڭ پايدىسى بولمىدى. يۇنۇسنىڭ قوۋمى ئىمان ئېيتىۋىدى، دۇنيا ھاياتىدا خار-زەبۇن قىلىدىغان ئازاب-ئوقۇبەتنى ئۇلارنىڭ ئۈستىدىن كۆتۈرۈۋەتتۇق، ئۇلارنى مەلۇم ۋاقىتقىچە باياشاتلىق ئىچىدە ياشاتتۇق(98).
سۈرە يۈنۈس 99-ئايەت
وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَن فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا أَفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
ناۋادا رەببىڭ خالىسا ئىدى، ئەلۋەتتە يەريۈزىدىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسى بىردەك ئىمان ئېيتقان بولاتتى. شۇنداق ئىكەن، سەن خالايىقنى ئىمان ئېيتىشقا مەجبۇرلامسەن؟(99).
سۈرە يۈنۈس 100-ئايەت
وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَن تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ
ئاللاھنىڭ (ئەقىل ۋە تاللاش قابىلىيىتىنى ئاتا قىلىش ئارقىلىق ئەمەلىيلەشكەن) رۇخسىتى بولمىغان بولسا ھېچكىم ئىمانغا مۇشەررەپ بولالمايتتى. ئاللاھ ئەقىل ئىشلەتمەيدىغانلارنى خورلۇق ۋە ئازاب-ئوقۇبەتكە گىرىپتار قىلىدۇ(100).
سۈرە يۈنۈس 101-ئايەت
قُلِ انظُرُوا مَاذَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا تُغْنِي الْآيَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُونَ
ئېيتقىنكى: «ئاسمانلاردا ۋە زېمىندا نېمىلەرنىڭ بارلىقىنى كۆزىتىڭلار». ئىمان ئېيتماسلىقتا چىڭ تۇرىدىغان كىشىلەر توپى ئۈچۈن دەلىل-پاكىتلار ۋە ئاگاھلاندۇرۇشلارنىڭ ھېچقانداق پايدىسى بولمايدۇ(101).
سۈرە يۈنۈس 102-ئايەت
فَهَلْ يَنتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَيَّامِ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِهِمْ قُلْ فَانتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ
ئۇلار ئۆزىدىن بۇرۇن ئۆتكەنلەرنىڭ بېشىغا كەلگەن (ئېچىنىشلىق) كۈنلەرنىڭ ئۆزلىرىنىڭ بېشىغىمۇ كېلىشىنى كۈتۈۋاتامدۇ؟ ئېيتقىنكى: « قېنى كۈتۈڭلار، مەنمۇ ئەلۋەتتە سىلەر بىلەن بىللە كۈتىمەن»(102).
سۈرە يۈنۈس 103-ئايەت
ثُمَّ نُنَجِّي رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا كَذَلِكَ حَقًّا عَلَيْنَا نُنجِ الْمُؤْمِنِينَ
ناھايەت ئەلچىلىرىمىزنى ۋە ئىمان ئېيتقانلارنى قۇتۇلدۇرىمىز. مۆمىنلەرنى قۇتۇلدۇرۇش بىزنىڭ ئۆزگەرمەس پىرىنسىپىمىزدۇر(103).
سۈرە يۈنۈس 104-ئايەت
قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِن كُنتُمْ فِي شَكٍّ مِّن دِينِي فَلَا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
ئېيتقىنكى: «ئى خالايىق! ئەگەر سىلەر مېنىڭ دىنىمدىن گۇمانلانساڭلار (شۇنى بىلىڭلاركى)، مەن سىلەر ئاللاھنى قويۇپ چوقۇنۇۋاتقان ئىلاھلىرىڭلارغا چوقۇنمايمەن، بۇنىڭ ئەكسىچە، مەن سىلەرنى ۋاپات تاپقۇزىدىغان ئاللاھقا چوقۇنىمەن. چۈنكى مەن ئىمان ئېيتقۇچىلار قاتارىدىن بولۇشقا بۇيرۇلدۇم» (104).
سۈرە يۈنۈس 105-ئايەت
وَأَنْ أَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ
(ئى ئىنسان!) پۈتۈن ۋۇجۇدۇڭ بىلەن يەككە ئىلاھلىق دىنغا يۈزلەنگىن. ئاللاھتىن باشقىغا ئىلاھلىق راۋا كۆرگۈچى-مۇشرىكلاردىن بولمىغىن(105).
سۈرە يۈنۈس 106-ئايەت
وَلَا تَدْعُ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَ فَإِن فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذًا مِّنَ الظَّالِمِينَ
ئاللاھنى قايرىپ قويۇپ، ساڭا پايدا-زىيان ئېلىپ كېلەلمەيدىغان نەرسىگە چوقۇنۇپ تېۋىنمىغىن. ئەگەر ئۇنداق قىلساڭ، ئۇ چاغدا سەن چوقۇم ئۆزىگە ئۆزى ئۇۋال قىلغۇچىلاردىن بولۇپ قالىسەن(106).
سۈرە يۈنۈس 107-ئايەت
وَإِن يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ
ئئەگەر ئاللاھ ساڭا بىرەر زىيان-زەخمەت يەتكۈزسە، ئاللاھتىن باشقا ھېچكىم ئۇنى كۆتۈرۈۋېتەلمەيدۇ؛ ئەگەر ئاللاھ ساڭا بىرەر ياخشىلىقنى ئىرادە قىلسا، ئۇنىڭ پەزل-ئىلتىپاتىنى ھېچكىم توسۇپ قالالمايدۇ. ئاللاھ ئۆز پەزل-ئىلتىپاتىنى بەندىلىرىدىن خالىغان كىشىگە بەخش ئېتىدۇ، چۈنكى ئۇ ئىنتايىن كەچۈرۈمچان، تولىمۇ رەھىمدىلدۇر(107).
سۈرە يۈنۈس 108-ئايەت
قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنَا عَلَيْكُم بِوَكِيلٍ
ئېيتقىنكى: «ئى خالايىق! سىلەرگە رەببىڭلار تەرىپىدىن ھەقىقەت يېتىپ كەلدى. كىمكى توغرا يولدا ماڭىدىكەن، ئۇنىڭ پايدىسىنى ئۆزى كۆرىدۇ؛ كىمكى ئازغۇن يولدا ماڭىدىكەن، ئۇنىڭ زىيىنىنى ئۆزى تارتىدۇ. مەن سىلەر (نىڭ ئىش-ھەرىكىتىڭلار) دىن جاۋابكار ئەمەسمەن»(108).
سۈرە يۈنۈس 109-ئايەت
وَاتَّبِعْ مَا يُوحَى إِلَيْكَ وَاصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ
(ئى پەيغەمبەر!) ساڭا ۋەھىي قىلىنغانغا ئەگەشكىن، ئاللاھ ھۆكۈم چىقارغۇچە چىدامچان بولغىن. ئاللاھ ئەڭ ھەققانىي ھۆكۈم چىقارغۇچىدۇر(109).
Flag Counter